Tên di sản : Từ đường họ Nguyễn Đăng
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : số 407/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đền thờ - từ đường quan Thọ Quận Công được xây dựng từ những năm đầu thế kỷ XVII. Do lúc sinh thời quan Quận để thờ các vị tiên tổ khi cụ băng hà thì phối thờ cụ. Đền thờ hiện nay thuộc thửa đất số 365 với diện tích 500m2.
Phía Bắc giáp thửa đất số 364/450.
Phía Nam giáp thửa đất số 371/465.
Phía Đông giáp thửa đất số 241/564.
Phía Tây giáp thửa đất số 365A/466.
Mặt bằng di tích Thọ Quận Công Đền thờ gồm 2 ngôi tiền đường 3 gian 2 chái ( kiểu 4 mái) dài 9,8m, rộng 720m. Hướng Nam và ngôi hậu điện 2 gian đấu đầu vào ngôi tiền đường dài (sâu) 420m, rộng (ngang) 2,80m.
Phân bố các gian ngôi tiền đường:
Gian thứ nhất (phía Tây) rộng 2,2m.
Gian thứ Hai (gian giữa) rộng 2,5m.
Gian thứ Ba (gian phía Đông) rộng 2,3m.
Hồi chái Tây rộng 1,2m.
Hồi chái Đông rộng 1,2m
Đền kiến trúc thời Lê gồm 6 hàng cột ở 2 vì hồi gồm 2 cột cái, 2 quân, 1 cột thiên sau. 2 vì giữa chốn cột trước còn 5 cột gồm 2 cột quân, 2 cột cái, 2 cột hiên xây gạch. Phân khoảng cột: Cột cái đến cột cái rộng 1,90m, cột cái đến cột quân sau rộng 1,30m, cột quân ra tường hậu 120m, cột cái đến cột quân trước 1,3m, cột quân đến hiên trước rộng 0,9m, hiên ra hè 0,4m. Nhà từ đường dừng cửa ở cột cái trước nên trốn cột hiên trước. Sau do nhu cầu sử dụng nên lại nối thêm con ngang xây cột gạch ở hiên trước. Kiến trúc theo kiểu kẻ truyền giá chiêng thời Lê - Nguyễn thế kỷ XVIII - XIX.
Bài trí đồ thờ:
Hương án chính (thờ hội đồng).
Hương án giữa (thờ gia tiên).
Hương án trên - chính tẩm thờ quan Thọ Quận Công Nguyễn Đăng Khoa.
Hương án tả thờ tam đại - tứ đại.
Hương án hữu thờ ngũ - lục đại.
Hương án lầu phía Đông thờ Bà Tổ Cô
Hiện vật trong di tích:
14 sắc phong (có 12 sắc gốc) có 2 sắc thời Lê, 10 thời Nguyễn.
Hương án dài 1,40m, rộng 1,0m, cao 0,95m.
Hương án dài 142m, rộng 0,37m, cao 1,50m.
Hương án dài 1,52m, rộng 1,20m, cao 0,95m.
Hương án dài 1,45m, rộng 0,87m, cao 0,92m.
Hương án tiền dài 1,95m, rộng 1,34, cao 220m.
Hương án gồm 3 tầng chạm trỗ sơn son thiếp vàng có niên đại thế kỷ XVII - XVIII, đặc biệt có giá trị về điêu khắc.
Hương án chính dài 147m, rộng 0,92m, cao 0,94 m, có chạm trỗ tinh vi tứ linh tứ quý, sơn son thiếp vàng có niên đại thế kỷ XVII - XVIII. Đặc biệt có giá trị.
Long ngai giao ỷ thần vị (ban thứ nhất) bình hương đá vuông cao 0,45m x 25 x 25, mâm mịch, mâm bồng, 3 đài lớn 3 đài nhỏ, ống đủa chúc bản rán chúc văn, đôi chân nến.
Long ngai giao ỷ thần vị (ban thứ 2) Lư hương bằng đá cao 9,42m x 25 x 25cm, mâm bồng ống cao 0,37m, đường kính 0,54m, ống hương, ống hoa, đôi chân đèn, mâm mịch, mâm chè, ống đủa
Hòm Sắc phong, Hòm Gia phả.
Lư hương đá nhỏ, mâm bồng cao 0,37m, đường kính 0,46m, đôi chân đèn đại tự (cổ) 4 đôi câu đối gỗ.
Hai long ngai giao ỷ, lư hương đá trung, đôi chân nến, mâm bóng, ống hương, ống hoa.
Lư hương đá, đôi chân đèn, mâm rượu và 3 chén cổ, bát hương gốm cổ (thời Lê).
Lư hương đôi chân đèn, mâm bồng.
Từ đường Nguyễn Bá thờ cụ thuỷ tổ họ là Lê Duy Chính. Từ đường được xây cất từ lâu (thời Lê Trung Hưng thế kỷ XVII) do mưa nắng bào mòn, đến niên hiệu Tự Đức thứ 4 (1851) thì trùng tu lại (theo văn bia từ đường bia ký) bia dựng niên hiệu Tự Đức thứ 4 (1851) nằm ở trung tâm láng toạ hướng Đông - Nam thuộc thửa đất số 629, diện tích 628m2. Khu vực bảo vệ bất khả xâm phạm.
Phía Bắc giáp thửa đất 638/532.
Phía Nam giáp thửa đất 700/412 và 701/594.
Phía Đông giáp thửa đất 626/626 và 701/594.
Phía Tây giáp thửa đất 699/300 và 630/479.
Từ đường xây dựng 3 gian 2 chái, diện tích xây dựng chiều dài 10,20m, rộng 5,60m. Nhà từ đường là công trình khối kiến trúc gỗ thời Lê được tu bổ thời Nguyễn thế kỷ XIX.
Bài trí thờ và đồ thờ:
Gian tả (phía Tây).
Ban thờ bà Tổ (hồi phía Tây) hương án gỗ.
Thờ các vị tứ - ngũ đại gồm đại tự gỗ đế "Tứ bất vong", long ngai giao ỷ thần vị, bình hương đá mâm mịch. Hai đài trầu, nước 3 đài rượu.
Gian giữa: Hương án tiền (bằng đá chạm trỗ tinh vi, kiến trúc thế kỷ XVIII - đặc biệt có giá trị bức đại tự đề: "Minh Đức" nghĩa là đức sáng, bức cửa vong; Hương án giữa bằng gỗ; Hương án chính hiện vật gồm: Long ngai giao ỷ thần vị thờ cụ tổ Lê Duy Chính. Đôi chân nến cao, mâm bóng, đài lớn khám thờ, bộ đài trầu, rượu, nước mông ống cao, chúc bản dán chúc văn. Bộ chén và mậm cổ, đôi kiến thờ. Bình hương đá cổ, đôi chân nhỏ, bình hương đá nhỏ tròn cao 0,35m, đường kính 0,50m, bộ đài, ống hương, ống hoa, giá đủa. Bia đá: "Từ đường bia ký" bia 2 mặt chữ khắc niên hiệu Tự Đức thứ 4 (1851). Bia cao 1,2m, rộng 0,60m, dày 015m. Gian bên hữu: Long ngai giao ỷ thần vị, thờ các vị bình hương đá cổ cao 0,35m x 20 x 25, mâm ống cao 0,40m, đường kính 0,52m, đài lớn, bộ đài nhỏ gồm bai cái khay mịch. Hương án gỗ dài 1,5m, rộng 1,1m, cao 1,1m.
Hồi đông thờ thần bản thổ, gồm ban thờ bộ đài nhỏ, khay mịch, bình hương đá.
Khu vực mộ tổ:
Mộ thuộc thửa đất số 642, diện tích ở bản đồ là 676m2. Diện tích hiện tại 600m2.
Phía Bắc giáp thửa đất số 639/964.
Phía Nam giáp thửa đất số 639964.
Phía Đông giáp thửa đất số 640/624.
Phía Tây giáp thửa đất số 487/264 và 644/756.
Ở mộ tổ có 4 cột đá mốc cao 2m x 20 x 20 chỉ giới, hương án thờ, lư hương đá cao 0,35m, đường kính 0,50m. Sau bình đá cổ, khánh đá rùa đá. Hiện tại mộ đã xây bao, cao 1,8m.