Tên di sản : Từ đường dòng họ Lê Văn (Nơi thờ Quận Công Lê Đình Chiêu)
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 255/QĐ-UBND
Giới thiệu
Từ đường dòng họ Lê Văn - nơi thờ Quận Công Lê Đình Chiêu, Bà Chúa Hách - Trần Thị Bích, tổ của các chi họ Lê Văn thuộc loại hình di tích lịch sử văn hoá.
Di tích Từ đường dòng họ Lê Văn - nơi thờ Quận Công Lê Đình Chiêu quay m���t về hướng Nam - nằm ở trung tâm làng Yên Doãn thuộc xã Đông Yên, huyện Đông Sơn ngày nay, cách Quốc Công Từ và dòng họ Nguyễn Nhữ khoảng 700m về phía Tây Nam, cách Núi Nhồi 5km về phía Đông, cách huyện lỵ 5km về phía Đông Bắc. Đây là một vùng đất cổ có con người sinh sống từ lâu đ���i trong đó có dòng họ Lê Văn. Trước kia, diện tích của Từ đường nằm trên khu đất rộng khoảng 3000m2, giờ đây diện tích đã bị thu hẹp lại. Theo bản đồ địa chính xã Đông Yên thửa đất số 285 với diện tích 288m2 là đất hiện tại của Từ đường ngày nay. Xung quanh Từ đường được xây tường bao. Đây là khu vực bất khả xâm phạm của di tích.
Ngoài diện tích Từ đường, còn có ao với diện tích 885m2 nằm liền kề ở phía trước
Kiến trúc của di tích là một ngôi nhà gỗ cổ được xây dựng từ thế kỷ XVII với nhà Tiền đường và Hậu cung. Nhà Tiền đường là một ngôi nhà 3 gian và 2 chái hẹp. Có chiều dài 7,45m, rộng 6,52m, với diện tích xây dựng 48,7m2. Kiến trúc của vì kèo gồm 4 vì với 6 cột cái, 8 cột quân, 4 cột hiên, 4 cột đá đỡ toàn bộ hệ thống vì ở phía trên.
Về kết cấu kiến trúc: 2 vì kèo hồi giống nhau về kiểu liên kết “Chồng rường kẻ bẩy”, với hệ thống hàng chân cột được cấu trúc: hai cột hiên trước sau hai cột quân trước sau, hai cột cái trước sau. Hai vì giữa trốn 2 cột trước, với hệ thống hàng chân cột hiên bằng đá vuông, cột hiên sau, hai cột quân và cột cái sau kết cấu vì kèo “Theo kiểu kẻ chuyền giá chiêng”. Ngoài hệ thống vì kèo, ở phía trước - nơi ngăn cách giữa hiên về phía trong là bức xuân hoa đố khung ở trên và hệ thống cửa bức bàn ở dưới gồm 4 chuồng cánh cửa chạm khắc đẹp. Trước đây ở hai vì hồi dùng vách đố lụa, nhưng do quá trình tu sửa nên vách đố luôn được thay thế bằng 2 tường hiên và 2 gian tường hậu gắn với hậu cung.
Hậu cung: là một gian nhà nằm ngang có chiều dài 2,7, rộng 2,3m với diện tích xây dựng 6,21m2 tiếp giáp với Tiền đường tạo nên thể liên hoàn có kiến trúc chuôi vồ cho toàn bộ công trình. Bên cạnh hệ thống kiến trúc Từ đường là sân có diện tích 99m2 (dài 15,20m x rộng 6,5m). Trong nội thất của công trình còn có nhà quản từ có diện tích 24m2 (dài 6m x rộng 4m) có kiến trúc đơn giản.
Nhìn chung, kết cấu kiến trúc công trình của Từ đường hài hòa đẹp mắt. Nhà tiền đường là một công trình kiến trúc gỗ với một số nét hoa văn được trạm trổ tinh vi đẹp mắt trên các con rường và kẻ bẩy. Hệ thống hoành tải, rui mè bằng gỗ lim vuông vắn chắc khỏe. Mái lợp ngói mũi, nền lát gạch bát màu đỏ, cờ hè trước được bó bằng đá xanh lan giai.