Tên di sản : Nhà thờ Nguyễn Xuân
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 3475/QĐ-UBND
Giới thiệu
Nhà thờ Nguyễn Xuân nằm ở trung tâm làng Tào Trụ thuộc Xã Hoằng Lý, huyện Hoằng Hoá. Phía Đông giáp làng Tào Thượng, phía Nam giáp đê sông Ngu, phía Bắc giáp xã Hoằng Hợp, phía Tây giáp đê sông Mã.
Di tích nằm trên thửa đất số 421 diện tích 169m2. Đây vốn là là mảnh đất nơi cụ Nguyễn Xuân được sinh ra. Ở đây trước kia vốn tồn tại một ngôi nhà cổ nằm trên một khuôn viên có vườn cây hoa cảnh ở phía trước. Nhà có kiến trúc 5 gian, 3 gian ngoài và hai gian buồng. Nhà có 4 hàng chân cột, cột nhà bằng gỗ khá to, nền nhà lát gạch, tường xây gạch trát vôi vữa, rui mè bằng gỗ. Gian giữa bên trong dùng để bàn thờ, hai gian bên để giường ngủ của gia đình. Vách gỗ ngăn cách hai gian bên với gian buồng được làm theo kiểu vách đố lụa. Bàn thờ bằng gỗ còn giữ được đến ngày nay. Hai bên cột được treo những câu đối ngợi ca công đức của tổ tiên và phẩm hạnh của cụ Nguyễn Xuân.
Năm 1954, ngôi nhà đã bị xuống cấp, vì thế con cháu trong dòng họ đã dỡ ngôi nhà này và xây một ngôi nhà khác để sinh hoạt hiện nay. Bên cạnh ngôi nhà của ông Trưởng tộc hiện nay, năm 2000, con cháu cụ Nguyễn Xuân đã xây một ngôi nhà thờ cụ Nguyễn Xuân, một mặt để hương khói cho cụ, đồng thời làm nơi tế tự của dòng họ Nguyễn ở Tào Trụ đối với cụ Nguyễn Xuân.
Hiện nay, nhà thờ gồm 3 gian quay về hướng đông nam, có diện tích dài 5,1m, rộng 3,3m, hè rộng 1,75m. Hệ thống các vì kèo bằng gỗ, đòn tay rui mè bằng luồng, mái lợp ngói vẩy, nền lát gạch bát. Kiến trúc đơn giản không có gì đặc biệt.
Bài trí trong nhà thờ: Ở gian giữa đặt một hương án cũ, có kích thước, chiều dài 1,50m, rộng 0,62m, cao 1,29m. Trên bàn thờ là nơi đặt ngai thờ và bài vị của cụ Nguyễn Xuân và các đồ tế khí khác.
Mặc dù, nhà thờ còn kiến trúc đơn giản nhưng đây không chỉ là nơi tưởng niệm, ghi nhận công lao to lớn của cụ Nguyễn Xuân trên quê hương Thanh Hoá mà còn là một di tích quan trọng bổ sung vào quần thể di tích của làng Tào Trụ hiện nay, để làm đẹp thêm cho miền đất có lịch sử lâu đời này.
Hiện vật trong di tích:
Hiện nay, tại nhà thờ Nguyễn Xuân còn lưu giữ được nhiều hiện vật rất có giá trị như: 01 Ngai thờ cổ; 01 Bát hương sứ mới; 01 Bát hương sứ cũ; 01 Tắc tải cũ; 01 Tam Sơn gỗ cũ; 01 Đao thờ cũ; 01 Ống cắm hương bằng đồng mới; 02 Cây đèn đồng cũ; 01 Ống sắc cũ; 01 Hòm sắc cũ; 01 Khay mịch cũ ; 01 Mâm bồng loại lớn cũ ; 01 Mâm bồng loại nhỏ cũ; 03 Đài gỗ nhỏ cũ; 01 Đài gỗ loại lớn cũ; 01 Lư hương đồng mới; 02 Cây đèn đồng mới; 02 Hạc đồng mới; 02 Lục bình sứ loại lớn mới; 02 Lục bình hoa mới; 01 Tắc tải mới; 01 Lộng bằng tre cũ.
Đặc biệt là 6 đạo sắc phong của triều vua Tự Đức phong cho cụ Nguyễn Xuân.