Tên di sản : Nhà thờ Nguyễn Thọ Trù

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 264/QĐ - UBND

Giới thiệu

Nhà thờ: Nhà thờ được xây dựng trên một khu đất bằng phẳng nằm ở trung tâm thôn Bắc Nam, nhà thờ hướng Tây Bắc, từ ngoài vào trong công trình kiến trúc gồm cổng, sân, bức Bình phong, nhà Tiền đường, sân Thiên tĩnh và Hậu cung:

Cổng: được đổ bê tông tạo mái, cửa bằng sắt, cửa có chiều cao 2,4m, chiều rộng 2,2m.

Sân: được lát gạch bát màu đỏ kích thước gạch 25cm x 25cm, chiều dài là 8m, chiều rộng 5,4m;

Bức bình phong có chiều cao 1,9m, chiều rộng 2m, sau bức bình phong là hòn non bộ, đến khoảng sân nhỏ được lát gạch bát;

Nhà Tiền đường quay hướng Tây Bắc được con cháu trong dòng họ quyên góp công của tôn tạo trang nghiêm làm nơi soạn lễ và tiếp khách, nhà gồm có 3 gian diện tích chiều dài 7,5m, chiều rộng 5,2m, nhà để thoáng không có cửa trước và sau, mái lợp ngói máy, với kết cấu gồm có 4 bộ vì kèo suốt gác trếnh.

Bộ vì thứ 1 và 4: trếnh được gác trực tiếp lên tường hồi đốc, trên lưng trếnh có 2 bát đấu đỡ hai trụ trốn, câu đầu liên kết hai đầu trụ; hai trụ đỡ bộ kèo suốt, vị trí cột cái trước và cột quân trước làm bán cột ốp vào tường đốc.

Bộ vì thứ 2 và thứ 3: mỗi bộ vì có cột quân trước và cột cái trước làm bằng bê tông đúc tròn, liên kết đầu cột quân với thân cột cái bằng xà ngang, trếnh được gác trực tiếp lên cột cái và tường hậu trên lưng trếnh có 2 bát đấu đỡ hai trụ trốn, câu đầu liên kết hai đầu trụ, hai trụ đỡ bộ kèo suốt.

Toàn bộ 4 bộ vì được làm bằng gỗ tốt, xoi chỉ vuông, đường nét đơn giản theo kiến trúc truyền thống, hoành tải, rui mè bằng luồng, mái lợp ngói máy, phần nền nhà được lát bằng gạch đất nung.

Sân Thiên tỉnh: có kích thước chiều rộng 1,5m, chiều dài 7,5m được lát gạch đất nung màu đỏ kích thước 25cm x 25cm.

Nhà Hậu cung: là công trình kiến mới tôn tạo năm 2000, cùng hướng với nhà tiền đường, với cấu trúc như sau:

Cửa hậu gồm Cό 3 chuồng, các chuồng cửa đều có chiều cao 2,2m, mỗi bộ cửa gồm có 2 cánh, có kích thước như sau: cửa bên tả rộng 1,2m, cửa giữa rộng 1,3m, bộ cửa bên hữu rộng 1,2m, các bộ cửa được làm theo kiểu thượng song hạ banô (thượng song con song bằng sắt, hạ ba nô bằng gỗ).

Kết cấu vì kèo: Gồm có 4 bộ vì kèo, theo kiểu kèo suốt gác trếnh bộ vì thứ nhất đăng đối với bộ vì thứ 4, bộ vì thứ 2 đăng đối với bộ vì thứ 3.

Vì thứ 1 và 4: trếnh được gác trực tiếp lên tường hồi đốc, trên lưng trếnh có 2 bát đấu đỡ hai trụ trốn, câu đầu liên kết hai đầu trụ, hai trụ đỡ bộ kèo suốt.

Vì thứ 2 và thứ 3: có thêm cột quân trước, cột này có xà ngang gắn vào tường, đỡ bộ vì là trếnh, trếnh được gác trực tiếp lên tường long cốt và tường hậu trên lưng trếnh có 2 bát đấu đỡ hai trụ trốn, câu đầu liên kết hai đầu trụ, hai trụ đỡ bộ kèo suốt.

Toàn bộ 4 bộ vì được làm bằng gỗ tốt, xoi chỉ vuông, đường nét đơn giản theo kiến trúc truyền thống, hoành tải, rui mè bằng gỗ, mái lợp 2 lớp ngói (ngói liệt và ngói mũi), phần nền nhà được lát bằng gạch đất nung (20 x 20cm).

Trên tường hậu cung có treo bức Đại tự nội dung: “Thọ Trù tộc”. (nghĩa là Dòng tộc Thọ Trù).

Đôi câu đắp trên tường phiên âm: “Đại ư đường bột danh ấp. Hệ xuất Thọ Trù lễ nghĩa gia”. (Nghĩa là: Đất nơi Đường Bột là địa danh nổi tiếng. Thế hệ xuất phát từ Thọ Trù (trở nên những gia đình lễ nghĩa).

Bức đại tự treo trên tường Hậu cung phiên âm: Đức hậu triệu bồi. Nghĩa là: Đức lớn gây dựng đắp bồi.

Câu đối treo trên tường phiên âm: Thận hội nhất đường chiêu mục tại Gia truyền bách thế bản chi trường. Nghĩa là: Hội về nhà thờ, tả hữu hai bên còn hiển hiện. Gia truyền muôn thuở phái chi dài.

Mộ:

Mộ Nguyễn Cẩn nằm ở thôn Đông Phú, xã Hoằng Lộc, huyện Hoằng Hoá, tỉnh Thanh Hoá. Mộ quay mặt hướng Tây Nam có tường rào bao bọc xung quanh. Mộ gồm có: Nhà mộ, cuốn thư, bia và mộ.

Nhà mộ: được làm bằng 4 cột bê tông vuông, mái đổ bằng, kích thước chiều dài 6m, chiều rộng 4,8m, sơn màu vàng, phía trước có dòng chữ Lăng Tướng công Hoàng giáp, dòng họ Nguyễn Thọ Trù phụng sự.

Cuốn thư sơn màu vàng có chiều cao 1,9m, chiều dài 2,65m, bên trên được đắp trang trí rồng chầu mặt nhật.

Bia: mới được dựng năm 2000, kích thước cao 1,1m, rộng 0,63m, dày 0,1m, trên bia đề: Thủy Tổ, dòng họ Nguyễn Thọ Trù, chi mộ, Hoàng giáp Nguyễn Cẩn.

Mộ: được ốp đá xanh, có hình chữ nhật, được chia làm 3 cấp, cấp trên cùng có chiều dài 1,70m, chiều rộng 0,6m; cấp giữa có chiều dài 1,78m, chiều rộng 0,65m; cấp dưới có chiều dài 2,09m, chiều rộng 1m.

Hệ thống thờ tự trong nhà thờ:

Chính giữa Hậu cung có hương án thờ Hoàng giáp Nguyễn Cẩn cùng vợ, trên hương án thờ có long ngai, bát hương, mâm bông, đài nước và các đồ tế lễ khác. Phía ngoài là ban thờ Hội đồng gia tộc họ Nguyễn Thọ Trù, trên hương án thờ có bát hương, đài nước và các đồ tế lễ khác.

Gian bên Tả là hương án thờ ông bác, trên hương án có bát hương và các đồ tế lễ khác.

Gian bên Hữu là bàn thờ bà cô tổ, trên bàn thờ có bát hương, đài nước, khám thờ và các đồ tế lễ khác.