Tên di sản : Nhà máy Điện Hàm Rồng (4-4) (Khu di tích lịch sử Hàm Rồng)

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 09-VH/QĐ

Giới thiệu

Nhà máy chính là một toà nhà bê tông hình hộp 2 tầng cao 18m, dài 36m, rộng 22m, chia làm 3 buồng chính, nồi hơi, tuyec-bin, bảng điện.

Nhà máy chính quay về hướng Đông Nam, đảm bảo nhận gió tốt cả 2 mùa. Ống khói của nhà máy cao 40m, đường kính của đáy trong là 2m, đỉnh là 1,5m được xây dựng về phía Tây nhà máy điện nên bụi khói không làm ảnh hưởng đến các khu lân cận.

Ở bên trong nhà máy chính bao gồm có các phòng lò, máy và điện, phòng lò gồm 2 tầng, dài 17m, rộng 22m, cao 18m. Phòng máy cũng gồm 2 tầng, ngăn cách bằng bức tường để tránh khói của phòng lò. Tầng trên của phòng máy đặt 2 tuyec-bin hơi và 2 máy giao diện và bộ phận kích thích, tầng dưới là các bộ ngưng hơi, các bộ phận làm lạnh không khí cho máy điện và làm lạnh dần.

Hầu hết các thiết bị của nhà máy đều do Hung-ga-ri sản xuất, một số đặt mua bên Áo, Thuỵ Sĩ, Tây Đức,…

Cấu tạo của nhà máy trước thời kì chiến tranh phá hoại là như vậy, nhưng trải qua 2 cuộc chiến tranh phá hoại đã bị biến dạng và đổ sập, song dòng điện vẫn được duy trì trong đạn bom ác liệt của cuộc kháng chiến. Và vì thế nhà máy nhiệt điện Hàm Rồng đã trở thành thần tượng ngời sáng – một anh hùng đến mức huyền thoại trong lòng bạn bè khắp bốn biển năm châu ở thời kì đánh Mĩ.

Khái quát thành tích và chiến công của nhà máy điện Hàm Rồng anh hùng:

Trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, vì nằm sát quốc lộ 1 và chỉ cách cầu 700m, Nhà máy điện Hàm Rồng trở thành một trọng điểm bị đánh phá ác liệt. Ngày 3, 4/4/1965, cán bộ, công nhân nhà máy tìm mọi cách để duy trì nguồn nước về nhà máy. Một mặt quyết bám nhà máy để giữ vững dòng điện, nhà máy còn xây dựng một số cụm phát điện dự trữ ở các khu vực an toàn.

Trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt như vậy, nhà máy nhiệt điện Hàm Rồng vẫn liên tục hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch được giao, đáp ứng kịp thời yêu cầu về điện trong sản xuất và chiến đấu ở tỉnh Thanh Hoá. Ngoài ra nhà máy còn giữ vững và duy trì phong trào “Tiếng hát át tiếng bom”, bổ túc văn hoá, thực hiện nếp sống mới…

Trong hai thời kì chiến tranh phá hoại, nhà máy nhiệt điện Hàm Rồng đã phải gánh chịu 846 trận đánh trong tổng số hơn 1000 trận đánh vào lưới điện Thanh Hoá. Đế quốc Mĩ đã dội xuống đây hàng ngàn quả bom các loại, 182 quả đại bác, 306 quả tên lửa không đối đất…

Đoàn khách quốc tế đến thăm nhà máy cũng đã phải thán phục và hết lời ca gợi: “Đây là pháo đài bất khả chiến thắng”.

Với thành tích và chiến công đã được lập cho nên cuối năm 1966, nhà máy điện Hàm Rồng đã vinh dự được Quốc hội tặng danh hiệu đơn vị anh hùng, sau đó là đồng chí Lê Kim Đồng được tặng danh hiệu anh hùng lao động.

Trải qua sản xuất và chiến đấu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt nhiều đồng chí đã trưởng thành vượt bậc, có nhiều đồng chí đã bị thương và bị hi sinh. Nhưng tất cả đều toát lên một điểm chung nhất là ý chí, sức mạnh của một tập thể Nhà máy điện Hàm Rồng anh hùng.

Chiến thắng Hàm Rồng là chiến thắng có ý nghĩa quốc gia, quốc tế. Đóng góp cho chiến thắng ấy, những người thợ điện Hàm Rồng đã đóng góp một phần xứng đáng. Hôm nay, Nhà máy điện Hàm Rồng đã dừng sản xuất, toàn bộ những hiện vật đã trở thành di tích và Bảo tàng lưu niệm những chiến công bất tử của thời đánh Mỹ.