Tên di sản : Nghè làng Đông Lỗ
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 180/QĐ - UBND
Giới thiệu
Về cấu trúc nghè:
Toàn bộ công trình được xây dựng trên thế đất cao ráo, quay mặt về hướng Bắc. Phía trước có núi Tiên Nông làm tiền án, trước mặt có dòng sông Cầu Chày được bắt nguồn từ vùng núi Ngọc Khê, huyện Ngọc Lặc chảy qua và đổ ra sông Mã ở cửa Phú Ninh, xã Định Công, huyện Yên Định.
Toàn bộ đền thờ được làm theo cấu trúc hình chữ Nhất (-) gồm 3 gian nằm ngang.
Từ ngoài vào trong di tích gồm có các công trình sau:
Cổng: Được xây dựng theo kiểu 2 trụ biểu nối liền với tường bao xung quanh khu di tích bằng gạch chắc chắn. Kích thước cổng rộng 3,45m. Giữa hai cột trụ là hai cánh cửa được làm bằng sắt.
Sân: Từ cổng lên sân đền bằng các bậc tam cấp, diện tích sân 590,32m2 (chiều dài 18,8m; chiều rộng 31,4m), xung quanh được xây tường bao.
Tiền đường: Từ sân lên nhà tiền đường gồm 5 bậc tam cấp dọc theo chiều dài của ngôi nhà. Tiền đường được xây bằng gạch, xi măng gồm 3 gian, 2 chái, quay theo hướng Bắc, diện tích 82,08m2, chiều dài 11,4m; chiều rộng 7,2m (hiên rộng 2m). Diện tích 3 gian được xây bằng nhau (rộng 3m; dài 5m). Nền nhà lát gạch bát, kích thước 300cm x 300cm. Hai bên phía trước tường hồi xây hai trụ biểu. Trên đầu mỗi trụ biểu được đắp tượng nghệ châu, thân cột được đắp đôi câu đối bằng chữ Hán.
Phần mái được kết cấu theo kiểu 4 mái, 4 vì kèo được làm bằng bê tông cốt thép theo kiểu chồng rường, kẻ chuyền sơn màu giả gỗ. Hai vì giữa được làm theo kiểu gác chếnh lên tường phía trước và phía sau, hai vì còn lại được đặt trên tường hồi hai bên. Phần mái của di tích được đổ bê tông và gián ngói vẩy. Phía trên tường hồi hai bên được làm thêm mái để che hiển phía chái nhà. Hiên nhà chạy dài theo chiều ngang của nhà tiền đường và dọc theo chiều của chái nhà, nền được lát gạch bát.
Hệ thống cửa của nhà tiền đường gồm 3 cửa ra vào có kích thước bằng nhau (cao 2,35m; rộng 2m), gồm 4 cánh đều được làm bằng gỗ theo kiểu cửa “bức bàn”.
Về hệ thống thờ tự:
Hiện nay, tại di tích thờ hai vị thần là “Cao Minh Minh Quảng Đức tôn thần” và “Uy Minh Hoằng Đức tôn thần”. Hệ thống thờ tự được đặt ở gian giữa giáp tường hồi phía sau của ngôi nhà gồm 1 hương án sơn son thếp vàng, có kích thước dài 1,97m, rộng 0,96m. Phía trên đặt hai long ngai và bài vị của thần được thờ. Ngoài ra còn có bát hương, lư hương, hạc thờ, mâm bồng, ống hương, ống hoa, cây đèn, mâm bồng,...
Như vậy, tuy đơn giản nhưng hệ thống thờ tự và đồ thờ đã tương đối đầy đủ, phù hợp với nội dung của di tích.