Tên di sản : Nghè Cẩm Hoàng
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 3026/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đình – Nghè Cẩm Hoàng là ngôi đình cổ xây dựng cách đây 242 năm. Đình – Nghè Cẩm Hoàng ngày xưa ở đầu làng, sau đó nhu cầu phát triển dân cư đất đai, đình “lùi” trong làng. Đình – Nghè Cẩm Hoàng hướng Nam, đình được xây dựng trên khu đất cao bằng phẳng, rộng rãi, với chiều dài 40m, chiều rộng 27m, thuộc thửa đất số 329, diện tích bảo vệ bất khả xâm phạm: 1084m2, xung quanh có tường bao xây quanh bảo vệ, có 2 cổng ra vào.
Cấu trúc đình:
Đình xây dựng trên một dải đất bằng phẳng giữa gò đất cất cao gồm hai ngôi, ngôi hậu 3 gian (hiện nay đã hạ giới), ngôi tiền đường 5 gian hai chái (hai vẫy) ngày xưa cấu trúc bốn mái, đến nay xây hai hồi, bỏ 2 mái bên, nền đình dài 23m, rộng 10,8m, sân đình dài 28m, rộng 15m. Hè đình gia tam cấp.
Kết cấu kiến trúc:
Vào di tích Đình Nghè Cẩm Hoàng, có cổng nghênh môn, đến bức bình phong, sân đình, đình, cổng đình, nghinh môn đã hạ giải, hiện nay chỉ còn kiến trúc đình.
Mặt bằng đình: dài 23m, rộng 10,8m phân mặt cụ thể.
Kết cấu vì kèo:
Có ba cặp đối xứng dọc
Hai vì giữa (vì 4, 5) chạm trổ cầu kì, phía trên kết cấu theo kiểu chồng rường giá chuông, chạm trổ cầu kì xoi gờ chỉ, hai vì có 4 đầu dư (hình đầu rồng, chạm thủng bong, đường nét tỉ mỉ, hình rồng có hèm trên đỡ xà, hàm dưới mắt, mũi, sâu, mi mắt, bờm rồng). Đầu dư tô vào trong đỡ xà ngang dài 1,1m.
Đuôi đầu dư chui qua cột dài về phía sau 0,40m, phần nách của 2 vì chạm trổ hình rồng, ô trên của nách là bức chạm thủng, chạm bong hình tứ linh (Long, ly, quy, phượng) và tứ quý (thông, trúc, cúc, mai) đường nét tinh vi trau chuốt, mềm mại, uyển chuyển nhưng chắc khỏe. Đặc biệt cả 4 bức chạm tương đối giống nhau nhưng thực sự phong phú, phần kể bẩy chạm trổ tứ linh, cũng chạm nét sâu tròn một cách cầu kì. Hai vì đối xứng nhau (vì 3,6) cân đối giống nhau phần nóc là trồng rường giá chuông (giống hai vì giữa), phần cột cái xuống cột quân là kẻ chuyền con ngang, cột quân sau bẩy giáo tường, cột quân trước bẩy hiên có một giá đỡ.
Hai vì đối xứng nhau (vì 1, 7) cân đối giống nhau và giống vì 3, 6 chỉ khác là có khóa giang lại có xà lòng dưới. Nóc vì có nạm hổ phù.
Nói chung 4 vì là 3, 6, 2, 7 có các đường nét chạm giống nhau đều chạm hình tứ linh nét chạm sâu tròn một cách tinh tế, uyển chuyển và đều đạt trình độ thâm cao.
Hai vì đối xứng nhau (vì 1, 8) ngày xưa có cột hiên. Nay bỏ cột xây tường đối (hồi) nên chỉ còn hệ thống xà dọc.
Hệ thống xà cơ bản giống nhau là xà vuông soi cạnh sống dừ có gờ chỉ song song, xà là xà kép (xà trên dưới) lại có màu hoành xà hoành gỗ, rui mè gỗ bị hỏng thay rui mè luồng lợp ngói vẩy. Trên nóc đắp lưỡng long chầu nhật, hai hồi nóc đắp đầu, 4 góc đắp tạm sơn.
Đình – Nghè là công trình kiến trúc có giá trị kiến trúc nghệ thuật của thế kỉ XVII còn tương đối nguyên vẹn.
Hiện vật trong di tích:
Hương án thờ
Long Ngai giao ỷ thanh vị
Các đồ thờ như đài lớn, đài nhỏ, ống hương, ống hoa.
Đặc biệt tại đây còn 2 cuốn thần phả, 10 đạo sắc phong và bản sao sắc phong qua các triều còn tương đối nguyên vẹn đặc biệt có giá trị.