Tên di sản : Đình làng Phúc Điền
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 104/QĐ-VHTT
Giới thiệu
Đình làng Phúc Điền được cấu trúc trên một không gian mặt bằng có diện tích là 240m2 nằm ven bờ sông Hoạt. Phía Tây Nam là dãy núi Chuông của Phi Lai, phía Tây Bắc giáp làng Quang Lãng Đông (xã Hà Dương), phía Đông là dãy đồi núi trọc che chắn. Về phía Tây Bắc là thôn Vân Xá, qua một cánh đồng là thị xã Bỉm Sơn ngày nay và dãy núi Tam Điệp như một bức tường thành – nơi đã từng được chọn làm căn cứ của nhiều cuộc kháng chiến chống ngoại xâm trong lịch sử dân tộc. Có thể nói, địa điểm xây dựng ngôi đình ở làng Vân Điền là nơi có cảnh quan thiên nhiên đẹp đẽ và hùng vĩ.
Về quy mô cấu trúc:
Bao gồm tòa đại đình gồm 5 gian với diện tích 228m2, nhà hậu cung với diện tích 12m2, với bố cục theo kiểu chữ Đinh (J). Phía trước tòa đại đình là sân đình. Tiếp giáp với làng Yên Mạo (Vân Yên). Chung quanh đình được xây tường bao quanh, hai cột nanh trước của ngôi đình đã được tu sửa lại, trên đỉnh có những cột nanh đắp hình con sấu quay đầu vào trong đình.
Về nghệ thuật kiến trúc:
Ngôi đình được kết cấu kiểu khung gỗ truyền thống với lối “Giá chiêng, chồng rường, kẻ bẩy”. Toàn bộ ngôi đình gồm có 4 vì kèo, với 8 cột cái và 8 cột quân.
Kết cấu trong một vì kèo là từ câu đầu lên đến Thượng lương ở mỗi mái (mái trước và mái sau) có 5 con rường chồng lên nhau. Các đấu này đều được chạm lá cúc cách điệu.
Ở các kẻ bảy hiên trước và hiên sau của ngôi đình được chạm khắc hình rồng trong vân mây.
Đặc biệt ở gian giữa của ngôi đình còn giữ được một bức y môn bằng gỗ sơn son, thếp vàng được chạm khắc công phu với nhiều đề tài như: mặt hổ phù, chim phượng đứng trên lưng rùa…trên các ô trống nhỏ của bức y môn được chạm khắc dầy đặc hình hoa mai. Ở giữa được khắc 4 chữ Hán “Thượng đẳng tối linh”.
Nhìn chung, toàn bộ hệ thống kiến trúc được kết cấu theo kiểu giá chiêng, chồng rường, kẻ bẩy – một lối kiến trúc truyền thống trong vì kèo gỗ của dân tộc. Đề tài biểu tượng vũ trụ đao mác giống như tia chớp được chạm khắc dày đặc trên toàn bộ bề mặt của công trình. Biểu tượng đao mác này là ý thức cầu mưa của cư dân nông nghiệp.
Tóm lại, đình Làng Phúc Điền là một công trình văn hóa đầu thời Nguyễn. Đây là sản phẩm văn hóa độc đáo mà thông qua kiến trúc và nghệ thuật trang trí nó đã phản ánh được tiếng nói đương thời của người lao động nơi đây, đó là ước vọng bình yên trong một xã hội thái hòa.
Hiện vật trong di tích:
Do thời gian lịch sử và những biến động về mặt xã hội nên những hiện vật trong di tích hầu hết bị thất lạc. Hiện tại ở đình còn một bức y môn có giá trị nghệ thuật cao.