Tên di sản : Đình – đền – Chùa Hà Lương

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 321/QĐ-VHTT

Giới thiệu

Chùa, đình, đền Hà Lương được xây dựng từ lâu đời, trải qua biến thiên lịch sử. Hiện nay, đình, đền Hà Lương được xây dựng trên một khu đất bằng phẳng mặt quay hướng Đông, nhìn về thành nhà Hồ. Có thế tay ngai lưng dựa núi Tiến sĩ (núi Kim đồng ngọc nữ); bên trái có dòng sông Mã uốn khúc hình rông (phía Đông Bắc uốn lượn vòng – qua bắc rồi đổ về tây (ở núi Yên vực xã Vĩnh Ninh); bên phải có núi Đún.

Đình hiện nay thuộc thửa đất số 770 có chiều dài 42m; rộng 31m; diện tích 1371m2, giới hạn:

Phía Đông giáp các thửa đất số 720T/498; 728T/420.

Phía Tây giáp thửa đất: 769T/468 và thửa đất 782T/408

Phía Nam giáp thửa đất: 783T/798 và thửa đất 784T/872

Phía Bắc giáp đê sông Mã (bên kia sông là huyện Yên Định).

Đình hướng Đông có mặt bằng di tích: Dài 14,4m; rộng 9,1m; gồm 5 gian, bốn vì và hai hồi (đốc).

Phân gian: Gian thứ nhất (trái qua phải) dài: 3m, gian thứ hai dài 2,5m; gian thứ ba (gian giữa) dài: 3,2m; gian thứ tư dài: 2,6m; gian thứ năm dài: 3,1m.

Phân cột ngang: cột cái đến cột cái 2,8m; cột cái đến cột quân sau: 1,5m; cột quân đến cột hiên trước: 1,2m; gia hiên 0,50m. Cột cái cao: 4,8m; đường kính cột 0,45m; cột quân cao: 3,4m; đường kính cột quân: 0,42m. Cột hiên sau đó cao: 2,4m; cột vuông 0,23m x 0,23m. Cột hiên trước cao: 2,3m; cộng vuông 0,23m x 0,23m, có tảng đá cổ bòng.

Cấu trúc kiến trúc:

Đình là công trình kiến trúc cổ ngày xưa làm 4 mái; sau do chất lượng vật liệu bị hư kém phẩm chất nên xây hai hồi gạch bỏ hiên hai hồi, hiện nay là nhà hai mái trước sau: Gồm 4 vì kèo hai vì hồi xây đốc gạch.

Vì kèo có kết cấu chồng giường giá chiêng kẻ chuyền trước sau hai vì giữa chạm khắc tinh vi, đặc biệt các kẻ đều chạm trổ hình tứ linh (long, ly, quy, phượng) đường nét sâu, hình vật sinh động. Hai vì hồi (vì 2, vì 5) ở nóc chạm hình hổ phù chạm khắc độc đáo, trên có khóa giang, dưới có xà lòng; xà đơn, xà kép (xà thượng, xà hạ) soi chỉ sống dừa, xà hoành, rui mè lim; lợp ngói vẫy. Trên ngói đắp lưỡng long chẩu nhật, bốn góc có tam sơn, do xuống cấp hiện nay bỏ tam sơn.

Chùa: Hiện tại chỉ còn lại nền móng cũ, còn sót lại một số viên gạch vồ.

Đền thờ: Đền ở cạnh đình là công trình kiến trúc kiểu chữ Đinh (J). Hiện nay, ngôi tiền đường bị hạ giải chỉ còn ngôi chính tẩm 3 gian nhà dọc. Kết cấu kiến trúc đơn giản.

Tại khu vực đền đình thờ còn hai tấm bia có giá trị.

Một tấm bia thời Lê có kích thước: Cao 1,6m; rộng 0,95m; dày 0,20m; viết chữ hai mặt, chữ bị mờ khó đọc. Nội dung ca ngợi cảnh đẹp và ghi lại tiểu sử nhân vật, mặt sau ghi ruộng; áo tế đền, đình.

Bia thứ hai: Cao 1,1m; rộng 0,65m; dày 0,18m; trên bia có mũ che; bia viết mặt hai chữ. Mặt trước ca gợi cảnh đẹp, mặt sau ghi công đức, bia dựng thời Tự Đức năm 1852.

Hiện vật trong di tích:

Trong di tích còn hai tấm bia đá

Hai lư hương bằng đá là hiện vật có giá trị

Còn lại là các hiện vật mới mua.