Tên di sản : Đình Sồi

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 180/ QĐ - UBND

Giới thiệu

Về kiến trúc cũ của ngôi đình thì cụ Minh Đạo cao niên của làng Sồi cho biết: trước khi bị phá, ngôi đình cũ có kiến trúc kiểu chữ Tam gồm có Tiền đường, Trung đường và Hậu cung. Hậu cung 1 gian, Trung đường 2 gian, Tiền đường 3 gian 2 chái. Tất cả khung nhà đều bằng gỗ, tường xây gạch và mái lợp ngói mũi. Nhưng cũng như số phận nhiều ngôi đình khác, vào năm 1950, đình bị phá, gạch ngói và khung gỗ của đình được mang về xây dựng các công trình phúc lợi, đồ thờ tự bị thất tán, chỉ còn lại nền móng Đình, 02 hộp đựng và 2 sắc phong, 01 bát hương đất nung cũ và 14 chân tảng và hai cái chum nhỏ đựng nước bằng chất liệu gốm sứ cũ.

Ngày nay, đến tham quan khu di tích, đi từ đường liên thôn cạnh hồ Binh Công lên đình Sồi phải đi qua quãng đường đất 50m, dốc thoải theo sườn núi. Ngôi Đình được toạ lạc trong khuôn viên đất đai của ngôi đình cũ, trên một đỉnh núi đá đã bị phong hóa, địa thế cao ráo thoáng đãng, ngoảnh mặt về hướng Tây Nam. Theo thứ tự từ ngoài vào có các công trình: Sân và Đình.

Sân Đình: có kích thước chiều dài là 13m; chiều rộng 7,25m, sân được láng bằng xi măng. Trên sân còn để hai dãy chân tảng của ngôi đình cũ ở hai bên lối bước vào cửa chính.

Đình: là ngôi nhà hình chữ Nhất, với hai vì kèo được làm theo kiểu rẻ quạt tạo thành ngôi nhà 4 mái, gồm một gian hai chái rộng, tường hồi bít đốc. Đình có kích thước chiều dài 6,9m, chiều rộng 5,9m.

Hiên: là phần kiến trúc được thiết kế cầu kỳ hơn, bên trong mái dốc và bên ngoài mái chắn, trên phần chắn mái đắp nổi hình lưỡng long chầu mặt hổ phù đầu đội nhật; hai bên cột nanh có nhiệm vụ đỡ mái, cột nanh được đắp gờ chỉ thành các khuông nhật. Hiện có kích thước chiều rộng 1,5m, được mở ra ba cửa để bước xuống sân và hai cửa ở hai bên hồi kết cấu theo kiểu cuốn vòm: cửa giữa có kích thước chiều cao là 2,2m, chiều rộng 2,6m; hai cửa bên mỗi cửa có kích thước chiều cao 2,15m, chiều rộng 1,35m; hai của hồi (phía đông và phía tây) hiên có kích thước chiều cao là 2,15m, chiều rộng là 1,35m.

Phần lòng nhà có kích thước chiều rộng 4,4m, chiều dài 6,5m, hai vì kèo gỗ bào trơn đóng bén, gian giữa có kích thước chiều dài là 3,5m, hai chái có kích thước giống nhau và mỗi bên rộng 1,5m. Toàn bộ rui mè bằng luồng, mái bên trong liệt, bên ngoài lợp ngói mũi. Bờ nóc, bờ dải được đắp bằng xi măng để chống thấm dột vào đình.

Bài trí đồ thờ: Tại Đình Sồi hiện nay được bài trí thành hai ban thờ. Ban thờ ở gian giữa được bài trí thành ba lớp thờ:

Lớp thứ nhất (tính từ trong ra): là bệ thờ được xây bằng gạch vữa, mặt ngoài ốp gạch hoa màu vàng kẻ sọc nâu, bệ thờ có kích thước chiều cao 1,7m, chiều rộng 0,58m, chiều dài 2,1m. Trong cùng là long ngai mới, bát hương sứ mới thờ tản viên sơn thần, phía bên tả là bát hương thờ Thủy tinh Công chúa và Thượng ngàn Sơn tinh công chúa, phía bên hữu là đế long ngai cũ, hai hạc gỗ và cây kiếm thờ.

Lớp thứ 2: cũng là bệ thờ xây bằng gạch vữa, mặt ngoài ốp gạch hoa màu vàng kẻ sọc nâu, có kích thước chiều cao 1,45m, chiều rộng 0,55m, chiều dài 2,1m. Bệ này là nơi đặt ba bát hương tam tòa Thánh Mẫu.

Lớp thứ 3: là hương án bằng gỗ có kích thước chiều cao 1,2m, chiều rộng 0,82cm và chiều dài 1,76m, trên hương án đặt 1 bát hương sứ mới, hai lộc bình là nơi thờ ban công đồng.

Phía dưới hương án có 1 bát hương bằng đất nung cũ, đây là thờ bộ hạ thần quan.

Trên bờ tường hậu, bên trên ban thờ có treo một Đại tự và l đôi câu đối bằng chữ Hán. Đại tự có nội dung Vạn Cổ Anh Linh và câu đối có nội dung:

Đức Đại an dân thiên cổ thịnh

Công cao hộ quốc vạn niên trường

Bàn thờ gian bên phải (tính từ trong ra): Đây là một hương án bằng gỗ có kích thước chiều cao 1,2m, chiều rộng 0,82cm và chiều dài 1,76m, trên hương án đặt 1 bát hương sứ mới, hai lộc bình sứ, 3 đài nước gỗ, hai chân nến gỗ, một mâm bồng gỗ và một khay mịch gỗ cũ. Đây là nơi thờ ông tổ dòng họ Trương có công đầu trong việc khai đất lập làng.

Nhìn chung, Đình Sồi hiện nay mới được tôn tạo trong những năm gần đây bằng các vật liệu truyền thống nhưng được xây dựng trên nền móng cũ và vẫn còn lưu giữ được những di vật cũ của người xưa để lại.