Tên di sản : Đình Cả (Đình Thịnh Trị)

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 3977/QĐ-UBND

Giới thiệu

Tên gọi di tích.

Đình Cả là tên một trong ba ngôi đình thuộc làng Thịnh Trị, xã Đông Quang, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hoá. Sở dĩ có tên gọi đình Cả là để phân biệt với các ngôi đình khác trong làng như đình Trung và đình Hạ. Ngoài tên gọi tên di tích còn có tên gọi là đình Trịnh Trị, tên này là gọi theo địa danh làng Thịnh Trị. 

Địa điểm phân bố, đường đi đến di tích.

Sự thay đổi tên gọi qua các thời kì:

Làng Trịnh Trị, thuộc xã Đông Quang, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hoá, theo sách Đại Nam nhất thống chí cho biết vùng đất này thời thuộc Hán – Tam Quốc – Lưỡng Tấn là miền đất thuộc huyện Tư Phố và một phần thuộc huyện Cư Phong, Vô Công (tức Vô Thiết), Vô Biên, Hàm Hoan.

Đến năm 1928, huyện Đông Sơn được đổi thành phủ Đông Sơn. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 gọi là huyện Đông Sơn.

Tháng 6 – 1946 huyện Đông Sơn chia lại địa giới các xã, trong đó xã Đông Quang gồm các làng Văn Ba, Chiếu Trung, Ốc Nhưỡng, Thạch Thất, Trịnh Trị, Đa Sĩ, Văn Khê, Tam Thọ và Văn Vật. Năm 1954, sau cải cách giảm tô, xã Đông Quang chia làm 2 xã Đông Quang và Đông Vinh, lúc này xã Đông Quang có các làng sau: Văn Ba, Chiếu Trung, Ốc Nhưỡng, Thịnh Trị và Thạch Thất (Minh Thành).

Làng Thịnh Trị ngày nay, xưa có tên chữ là Làng Vinh, ở đây có núi Vinh, chợ Đình Vinh ở ngay trung tâm xã. Người Thịnh Trị xưa kia vốn là người phường Cổ Đam, đến khai khẩn sinh sống ở khu đất cao cồn Keo, chân núi Vinh (núi Keo), về sau dần dà người đông đất hẹp chuyển đến Mã Đức, sau đó ít lâu lại chuyển đến địa bàn làng Thịnh Trị ngày nay.

Từ trung tâm thành phố Thanh Hoá theo quốc lộ 1A đi về hướng Nam đến ngã ba Voi, theo đường quốc lộ 45 khoảng 3km rẽ phải, 300m đến ngã tư Quảng Thắng rẽ trái khoảng 2km, đến ngã 3 Đông Vinh rẽ phải khoảng 2km là tới UBND xã Đông Quang, di tích cách UBND xã 500m. Các phương tiên như ô tô, xe máy đều đi lại thuận tiện dễ dàng.

Sự kiện, nhân vật lịch sử.

Theo chuyện kể.

Theo kí ức của các cụ cao tuổi ở địa phương cũng như dòng họ Lê Duy làng Thịnh Trị cho biết: Đình Cả là nơi thờ Lê Duy Châu làm Thành Hoàng làng. Về nguồn gốc của thành hoàng như sau: Ông Lê Duy Cái là trưởng cành 4, sinh năm Canh Tuất (1670), mất năm Nhâm Tuất 1742, hưởng thọ 73 tuổi. Ông sinh được 2 người con là Lê Duy Châu và Lê Duy Ý.

Lê Duy Châu tự là Thúc Kiền Đức, sinh năm Canh Tý 1720, năm mất Tân Dậu 1801, thọ 82 tuổi, làm quan võ dưới thời Lê Cảnh Hưng (Lê Hiển Tông). Ông đã có nhiều công lao lớn với dân tộc và dân làng nên  khi qua đời nhân dân đã suy tôn làm Thành Hoàng của làng, được thờ trong đình làng. Hàng năm, cứ đến các ngày lễ thì làng thường có mâm cỗ thắp hương cho cụ ở nhà thờ. Ngày nay việc thờ cúng Lê Duy Châu tại đình làng thì vẫn duy trì như trước.

Nguồn tài liệu sắc phong.

Để xác minh nhân vật Lê Duy Châu, căn cứ vào tài liệu sắc phong hiện đang được lưu giữ tại nhà thờ họ Lê Duy – làng Thịnh Trị. Nội dung các đạo sắc cho biết: Lê Duy Châu là một nhân vật lịch sử sống và làm việc dưới thời Lê Trung Hưng; ông đã từng giữ chức Kiệt trung tướng quân, kiêu Kỵ uý đã tham gia đội quân kị binh hộ giá nhà vua Đinh chinh phạt phương nam, do có những công lao đó nên được phong Tổng Tri. Hiện nay, dòng họ Lê Duy còn lưu giữ được một số sắc phong trong đó có sắc phong thời vua Bảo Đại thứ 15 (1939).

Ngoài nguồn tài liệu nên trên, hiện nay chưa tìm thấy nguồn tài liệu nào khác viết về Đình Cả là nơi thờ một vị thần khác.

Như vậy, Lê Duy Châu là một nhân vật lịch sử có công với dân với nước, được nhà nước phong kiến ban tặng sắc phong, khi mất được nhân dân tôn thờ làm Thành Hoàng của làng.

Sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng.

Ngày 15 tháng Giêng, dân làng tổ chức lễ hội cầu phúc, công việc chuẩn bị vào ngày 14 tháng giêng, hội người cao tuổi và các đoàn thể trong làng tổ chức dọn dẹp vệ sinh trong ngoài, các cụ cao tuổi làm vệ sinh lau chùi hiện vật trong đình để chuẩn bị cho buổi lễ ngày hôm sau. Trước hết là lễ chính của làng; sau đó đến lễ của các dòng họ trong làng; phần lễ này diễn ra từ sáng đến chiều cùng ngày là xong. Ngoài rằm tháng Giêng thì các ngày rằm mồng một, Tết Nguyên Đán, đình đều mở cửa cho mọi người dâng hương.