Tên di sản : Đền thờ quận công Hoàng Đình Phùng

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 4140/QĐ-UBND

Giới thiệu

Đền thờ Hoàng Đình Phùng nằm trong một cụm di tích lịch sử văn hóa ở xã Vĩnh Hùng ngày nay.

Đền quay hướng chính Nam, mặt nhìn ra phía sông Mã. Toàn bộ đền thờ nằm trên thửa đất số  570/340 (theo bản đồ QLRĐ của xã Vĩnh Hùng, duyệt tháng 12/1985, tờ bản đồ số 10).

Đền thờ có kết cấu theo kiểu chuôi vồ, bao gồm 1 tiền đường và 1 hậu cung chạy dọc.

Tiền đường có ba gian tường hồi bít đốc. Phần đốc hai bên được xây dật cấp thu nhỏ lên  đấu nóc. Phần bờ nóc tại hai phần giáp đốc đắp trang trí hai con chim quay đầu vào nhau. Trung tâm giữa bờ nóc là hình hổ phù được đắp với các vây tua tủa như hình rồng. Toàn bộ mái ngói được lợp bằng ngói mũi, phía trong là ngói liệt.

Phần nội thất chia làm 3 gian, nhà chính giữa rộng nhất có chiều rộng là 2,4m. Hai gian hai bên có kích thước bằng nhau là 2,25m. Tổng cộng chiều dài của Tiền đường (ba gian và bờ nóc) là 7,05m. Chiều rộng của Tiền đường tổng cộng là: 4,70m. Trong đó chiều rộng từ cột quân sau đến cột cái sau là 1m; cột cái đến cột cái trước là 1,75m. Từ cột cái trước đến cột quân trước rộng 1,35m. Còn lại là chiều rộng của hiên.

Kết cấu các vì kèo đơn giản theo kiểu vì nóc hình chữ Công, kẻ chuyền. Tất cả các vật liệu kiến trúc ở Đền chỉ được chạm các đường gờ chứ không có ý điêu khắc chạm trổ.

Phần Hậu cung chạy dọc từ gian giữa tiền đường ra sau chiều dọc là 3,05m, chiều ngang là 2,4m được xây theo kiểu cuốn vòm, phía ngoài lợp ngói mũi. Điều đặc biệt chú ý là ở Hậu cung là phía ngoài ngay trước cửa vào, có 4 chữ lớn ghi: “Hoàng Quận Công Từ” (Đền thờ Hoàng Quận Công). Cũng phía Hậu điện 2 bên cột đá vòm của ghi câu đối:  

Bên trái: Trịnh Thái Vương Tướng Tá

Bên phải: Lê Hoàng Định Công Thần

(Tướng nhà Trịnh, Công thần nhà Lê, niên hiệu Hoàng Định).

Phía cuối cùng là hậu cung, là nơi đặt thánh vị của Quận Công và các đồ thờ.

Nhìn chung, toàn bộ kiến trúc của đền thờ đơn giản, đây chỉ là một công trình được trùng tu, tôn tạo đầu thế kỉ này.

Các hiện vật trong di tích:                              

Ngoài di tích bao gồm toàn bộ diện tích sân vườn, tiền đường, hậu cung,…tại đền thờ còn lưu giữ được:

Một tập gia phả dòng họ Hoàng Đạt

Một sắc phong thời Cảnh Hưng thứ 44 (1783)

Một tập “Lịch đại tiên hiền hành trạng văn” do Nguyễn Quang Khiêm soạn đầu thế kỉ XIX ghi chép về hoạt động của Hoàng Đình Phùng.

Ngoài ra còn có các đồ thờ như: Thần vị, câu đối, lư hương đá, kiếm gỗ…