Tên di sản : Đền thờ Quận công Hà Công Thái
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4075/QĐ-UBND
Giới thiệu
Kiến trúc của đền thờ:
Năm 2009, với phong trào phục hưng nền văn hoá dân tộc, người Mường ở Muỗng Do, cùng với chính quyền địa phương đã xây dựng lại đền thờ Hà Công Thái vào khu vực sân đền trước đây. Đền quay mặt về hướng Đông nhìn ra cánh đồng Khấm Mèo, tiếp giáp với Quốc lộ 217, phía trước là dãy núi Giát, phía Tây giáp làng Muỗng Do và làng Ngán Sen; phía Nam giáp thôn Cún Láo; phía Bắc giáp suối Đại Lạn của xã Điền Lư.
Nhìn chung, khuôn viên đền trước đây cũng như hiện nay nằm trong một không gian thung lung dưới chân núi không cao lắm của miền tả ngạn sông Mã. Đứng ở trung tâm khu di tích chúng ta có thể phóng tầm mắt ra xa, phía trước mặt, đôi lúc người ta thấy ẩn hiện một dòng suối nhỏ uốn lượn, tạo nên những cánh đồng khá bằng phẳng, lúa lên xanh tốt che lấp cả bờ. Hẳn những người Mường ở Phú Thọ hay Yên Bái, Sơn La, khi đến thăm Mường Khô sẽ thầm ao ước có những cánh đồng màu mỡ, bát ngát như ở nơi đây,…Đó đây, đột ngột vút lên cao một vài phiến núi đá vôi, không lớn lắm, đủ để tô vẽ cho quang cảnh thêm những nét kì vĩ làm mê hoặc lòng người.
Ngôi đền hiện nay vốn là một ngôi nhà gỗ dân gian truyền thống của ông Tào Khắc Đạo – cư trú ở làng Xịa (xã Điền Trung) cung tiến và được dựng lại năm 2009 cùng với việc phục dựng lễ hội Mường Khô nằm trong Dự án bảo tồn di sản văn hoá phục dựng lễ hội Mường Khô do Sở Văn hoá, thể thao và du lịch làm chủ đầu tư.
Nhà gồm có 5 gian, 6 vì kèo bằng gỗ. Nhìn chung, với bộ khung gỗ 5 gian, 6 vì như trên cho thấy một loại hình kiến trúc dân gian độc đáo của cư dân người Kinh cư trú ở miền núi được tồn tại khá lâu đời. Toàn bộ cấu kiện kiến trúc chủ yếu được bào trơn, đóng bén nhưng vẫn tạo ra những đường gờ chỉ trên bề mặt của các cấu kiện kiến trúc nhằm tạo nên sự uyển chuyển mềm mại của toàn bộ nội thất công trình. Điều quan trọng hơn là cư dân Mường đã chấp nhận lấy một ngôi nhà truyền thống của người Kinh (Việt) để làm nơi thờ tự cho dân tộc mình, đấy là nét độc đáo trong sự giao lưu qua lại của văn hoá Mường, văn hoá Việt, văn hoá Thái đối với tộc người Mường khá đậm nét trong mối quan hệ giao lưu văn hoá hàng nghìn năm lịch sử tộc người. Điều đó cũng khẳng định tính đa dạng phong phú của văn hoá Mường.
Khu di tích đền thờ Quận công Hà Công Thái đã bị phá huỷ hoàn toàn; những năm gần đây cùng với việc thực hiện Dự án phục dựng lễ hội Mường Khô ở Bá Thước do Sở Văn hoá, thể thao và du lịch làm chủ đầu tư, ngôi đền từng bước được địa phương phục dựng lại, nhằm mục đích phục vụ tín ngưỡng của cư dân Mường – Thái trong vùng nói riêng và cộng đồng cư dân ở đây nói chung. Vì bước đầu khôi phục nên bài trí bàn thờ cũng như chức năng thờ tự cũng chưa đầy đủ, vì vậy, trước mắt cũng như lâu dài, khu di tích đền thờ Quận công Hà Công Thái cần phải được trùng tu, tôn tạo thêm các hạng mục để từng bước hoàn chỉnh hệ thống thờ tự, góp phần vào nét sinh hoạt chung của lễ hội Mường Khô – một lễ hội đặc sắc của dân tộc Mường ở miền núi Thanh Hoá.