Tên di sản : Đền thờ Đô đốc Nguyễn Sỹ Dũng

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 4190/QĐ-UBND

Giới thiệu

Đền thờ Đô đốc Nguyễn Sĩ Dũng xây dựng trên khu đất phía Tây làng Lộc Trung. Đền dựng theo hướng Tây – Tây Nam nhìn ra Lạch Trào (Cửa Hới). Phía sau đền giáp dân cư. Phía Nam là cánh đồng trải rộng của làng Lộc Trung. Phía Bắc giáp đường làng.

Về quy mô cấu trúc:

Gồm có nhà Tiền đường 5 gian, nhà chính tẩm 2 gian, hai nhà tả hữu nơi thờ các chi phái họ Nguyễn, Nghinh môn, Bái đường, Bình phong. Hiện nay hầu như các công trình kiến trúc đã được tu sửa nguyên trạng thái ban đầu, duy nhất chỉ có Nghinh môn 3 tầng là bị bom đạn giặc Mỹ. Đền thờ Đô đốc Dũng còn giữ được như vậy quả là may mắn hiếm có. Từ năm 1976 đến nay, xuất phát từ tấm lòng tôn kính ngưỡng mộ của cư dân vùng biển Sầm Sơn nói chung, làng Lộc Trung nói riêng đối với vị thần Vũ Văn Dũng. Ngôi đền thờ ông đã và đang được trả lại diện mạo gần như xưa gắn liền với nhu cầu không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân vùng biển. Đồng thời là một di tích trọng điểm trong quần thể di tích thắng cảnh Sầm Sơn được du khách thập phương ngưỡng mộ.

Hiện trạng di tích như sau:

Nhà Tiền đường: cao 4,60m, dài 13,55m, chia thành 5 gian. Gian giữa rộng 2,75m, mỗi gian còn lại rộng 2,75m, mỗi gian còn lại rộng 2,65m. Kết cấu vì kèo theo kiểu giá chiêng, kẻ chuyền, kẻ bẩy. Các vì kèo được liên kết với nhau bằng đường xà thượng và xà hạ. Hai vì kèo giữa được cấu trúc theo kiểu trốn cột cái để tăng thêm bề rộng của lòng nhà. Khoảng cách giữa hai cột cái với nhau là 1,50m. Cột cái đến cột quân là 0,90m; cột quân cách cột hiên 1,30m. Mái lợp ngói mũi. Bờ nóc trang trí “Lưỡng long chầu Nguyệt”. Nghệ thuật chạm khắc ở đây đơn giản, chủ yếu chỉ là hoa lá cách điệu. Theo các cụ cao niên cho biết: trước đây còn có long đình son, trang trí rồng phượng và một số mảng chạm khắc long – ly – quy – phượng gắn vào giữa hai đường xà. Khi bị bom đạn Mỹ làm sạt mái, nên việc mảng chạm khắc đó cũng bị hư hỏng, chỉ còn là những mảnh gỗ vụn không có khả năng phục hồi.

Bài trí nội thất ở tiền đường gồm có bức đại tự sơn son thếp vàng khắc 4 chữ Hán: “Chính trung thiên đức”. Hương án, các câu đối ngợi ca cảnh đẹp và công đức của vị thần. Ngoài ra còn bài trí bộ bát biểu; giá treo trống, treo chiêng. Hai gian đầu nhà Tiền đường bài trí kiệu bát cống và kiệu long đình và lộng.

Nhà chính tẩm: có 2 gian, là nơi bài trí Long cung và Long ngai, bài vị của thần. Kiến trúc nhà Chính tẩm không lớn dài 7,40m, rộng 4,70m nên kết cấu vì kèo đơn giản. Phía trước nhà Chính tẩm là một khoảng sân dài 9,20m, rộng 5m. Hai bên sân là hai thờ các chi phái thế thứ của dòng tộc. Mỗi nhà dài 4,40m, rộng 2,30m.

Ngoài ra, còn có Bái đường trước nhà Tiền đường dài 13,55m, rộng 6,75m và bức bình phong cao 1,85m, dài 3,30m.

Nhìn chung: quy mô cấu trúc của ngôi đền không to lớn đồ sộ như một số vùng khác. Nguyên do xuất phát từ đặc điểm ở miền duyên hải Thanh Hóa nói chung, Sầm Sơn nói riêng, thường xuyên phải chịu đựng sóng to gió lớn. Song, có thể nói đền thờ Đô đốc Dũng là một trong những kiến trúc tôn giáo có qui mô lớn được xếp vào hàng thứ hai sau đền thờ thần Độc Cước ở Sầm Sơn hiện nay. Điều quan trọng hơn cả là công trình kiến trúc còn rất bền vững, nhân dân trong vùng tôn kính, ngưỡng mộ.

Những hiện vật có giá trị còn lưu giữ tại Đền:

Gia phả dòng họ Nguyễn làng Lộc Trung.

Sắc phong thời vua Tự Đức.

Long ngai, Long cung sơn son thếp vàng.

Bài vị ghi rõ hàng chữ: “Đường cảnh thành hoàng tinh thông diệu cảm thân hy hậu thuận tuy phúc quảng trạch mậu đức phong công hiển ứng dương trặc tế trị bảo dân an chính trực hậu thiện đông ngưng tối linh đại vương”.

Bức đại tự: “Chính trung thiên đức”.

Mũ, áo, cân đai của thần

Bộ bát biểu

Giá chiêng, trống

Tàn lộng

Kiệu bát cống

Kiệu Long đình

Lư hương đồng, bát hương đá và nhiều đồ thờ khác.