Tên di sản : Đền thờ Đào Duy Từ
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 39/QĐ – BTBVH
Giới thiệu
Đền thờ Đào Duy Từ được xây dựng ở làng Hoa Trai, nay là thôn Cao Thắng, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá – quê hương ông.
Trước Cách mạng tháng Tám, Hoa Trai có 3 nghè thờ thánh: Nghè Nhất, nghè Nhì, nghè Ba. Trong đó nghè Nhì thờ Hoằng Quốc Công Đào Duy Từ.
Về kết cấu kiến trúc: Đền được xây dựng trên một khu đất rộng, bằng phẳng ở cạnh làng Hoa Trai. Đền được dựng hướng nam. Phía Nam xã Bình Minh và Xuân Lâm; phía Bắc giáp xã Hải Nhân; phía Đông giáp quốc lộ 1A và phần đất phía Đông của xã Nguyên Bình; phía Tây giáp núi Hòn Vung và bên kia là huyện Nông Cống.
Kiến trúc của ngôi đền gồm: sân đền, bình phong và đền thờ.
Sân đền: dài 12m x rộng 9,5m = diện tích 11,4m2. Nền sân để trần chưa được lát gạch. Xung quanh sân được xây tường bao bọc. Trước cổng sân vào đền được xây 2 cột nanh vuông thành sắc cạnh.
Bình phong: rộng 2,4m x cao 1,50m. Trên mặt bình phong ở phía ngoài được đắp nổi hình con hổ đang chồm một chân lên phía trước. Cạnh phía sau hổ là một bức hoạ cây mai nở hoa cũng được đắp nổi. Hai bên rìa cạnh của bình phong là hình cây bút. Nom toàn bộ bức bình phong tựa như một cuốn thư.
Đền thờ: Được kiến trúc theo kiểu chui vồ gồm 3 gian tiền đường và một gian hậu cung.
Ở phía ngoài của toàn bộ kiến trúc chính đền thờ phần mái được lợp ngói Hoà Bình, bờ giải, bờ nóc được đắp nhưng đường gờ chỉ vuông thành sắc cạnh. Phía trên mái sát hiên được đắp hình rồng chầu mặt nguyệt. Hai bên mái là hai cột nanh xây vuông. Trên đỉnh nóc cột nanh này được đắp 2 con sấu chầu.
Phía trong tiền đường dài 8m x rộng 4m = 32m2. Ngoài ra còn hiên dài 8m x rộng 1,4m = 11,2m2. Hâu cung được cấu trúc 2 gian với diện tích dài 3,8m x rộng 2,7m = 10,2m2.
Cách đền thờ khoảng 500m về phía Đông là làng Hoa Trai là mộ tổ họ Đào. Năm 1993, ngôi mộ tổ này được chính quyền địa phương và sở văn hoá thông tin đầu tư kinh phí và cho xây dựng lại.
Hiện tại, mộ được xây bằng gạch có đường ra vào, tường bao bọc quy mô trên một diện tích 1.920m2. Trên mộ được gắn biển đề. Khu vực xây dựng mộ tổ họ Đào trong một khuôn viên thoáng đãng đẹp đẽ.