Tên di sản : Đền Ái Sơn
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 69/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đền Ái Sơn toạ lạc trên mảnh đất bằng phẳng bên bờ Sông Mã, như một điểm tô cho khung cảnh sông nước làng mạc để hoàn thiện một bức tranh thuỷ mặc. Trước đây triều đại phong kiến nhà Lê hàng năm đều cấp 3 quan tiền cho việc tu sửa và tế lễ ở Đền.
Căn cứ vào nền móng và các hiện vật còn lại được cấu trúc quy mô gồm tiền đường, trung đường và hậu cung. Đền quay hướng Bắc, Cổng Đền là 2 cột nanh đá có chạm câu đối, vì vậy thuyền bè qua lại sông Mã có thể cặp sát Cổng Đền. Có lẽ đây là quan niệm tâm linh của người dân vùng Sông nước ý niệm về thời Ngô Quyền chỉ huy tập thuỷ chiến.
Do nằm trên đoạn sông có cường độ dòng chảy mạnh, cùng với thời gian phân cột đá Cổng Đền, phần sân đền đã bị xói lở xuống dòng sông, khu tiền đường bị sập đổ, phân hậu cung sau này nhân dân tự đóng góp xây dựng lại để lấy nơi thờ cúng, sinh hoạt tâm linh trong các dịp lễ. Gần đây địa phương đã tổ chức trục vớt lại được 2 cột nanh đá còn nguyên vẹn và cho dựng lùi vào phía trong.
Hiện vật của di tích gồm:
7 đạo sắc phong các thời:
01 bản Ngọc phả thôn Ái Sơn khổ 31cm x 17cm chép trên giấy gió do Đông các Đại học sỹ Nguyễn Bính soạn năm 1557.
02 cột nanh đá: Cao 2,4m rộng, dài 0,24m có chạm câu đối.
Một hòm sắc: Cao 0,13m, dài 0,45m, rộng 0,14m.
Ngai thờ: Cao 0,76m, rộng 0,36m, dài 0,48m.
2 bài vị: cao 0,51m, rộng 0,18m, dày 0,11m, khắc chữ nhưng đã mờ.
2 bát hương: Đường kính 0,28m cao 0,21m.
2 mâm bồng: Đường kính 0,42m, cao 0,32m.
4 hộp quả: Đường kính 0,15m, cao 0,22m.
01 thống đựng nước bằng gốm sứ thời Lê: Đường kính 0,36m, cao 0,5m.
Câu đối: Dài 1,79m, rộng 0,26m.
Ngoài ra còn nhiều hiện vật khác như chân đèn, khay gỗ, ống đũa gỗ...