Tên di sản : Chùa Thiên Phúc
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 433/QĐ-UBND
Giới thiệu
Hiện tại chùa được tôn tạo với không gian kiến trúc được bố trí như sau:
Tam quan: Thiết kế theo lối ba gian hai tầng mái, cao 13,5m, dài 8,92m, gồm ba cửa, một cửa chính và hai cửa phụ, cửa chính rộng 3,2m, bốn cánh cửa gỗ đóng mở thuận lợi, hai cửa phụ mỗi cửa rộng 1,35m. Ba cửa biểu thị cho ba cách nhìn của nhà phật, chính giữa là phật môn, hai bên là pháp môn và tăng môn. Phần giao nối giữa cửa chính và hai cửa bên có làn cầu thang. Mặt sàn hai gian bên là phần chiếu nghỉ để lên gác chuông, gác chuông được thiết kế cao để treo quả chuông được gọi là “Thiên Phúc Chuông tự” (chuông chùa Thiên Phúc) và hai câu đối hai bên phật môn.
Ba dẫn từ hàn thế giới hạch bằng siêu khố hải
Đường khai bảo phiệt, khách thuyền hạ đáo mê xuyên
Tạm dịch:
Sóng dẫn thuyền từ thế giới mong chờ qua bể khổ
Cảnh nhờ cửa phật hồn mau tới vượt sông mê.
Qua tam quan với chùa là một khoảng sân rộng với chiều dài 25,5m x 19m. Đan xen trong kiến trúc trên, là những cây đại thụ cao vượt qua mái chùa tạo mảng lá xanh phủ lên kiến trúc, làm cho kiến trúc trở nên sinh động. Còn ở tầng thấp hơn là những vườn hoa cỏ với nhiều cây cảnh quanh năm thay nhau nở hoa, tạo một không gian đậm sắc hương. Ở đây còn cây me già và cây thị cổ thụ, mỗi cây nằm cách Tam Bảo 25m, cây cho ta hình dung được sự bề thế của ngôi chùa cũ, mỗi khi thu về, đông tới lá rụng đầy vườn, nhìn cành cây đại thụ vươn lên như một rừng lộc hươu, hấp thụ sinh lực của trời đất.
Trong sân chùa chưa được lát gạch hoặc láng xi măng thành khuôn viên xanh mà còn đan xen vườn hoa cây cảnh bằng đường đi lối lại lát gạch xi măng 60cm x 60cm. Tại gốc cây thị cách nhà hậu cung 25m về phía nam được xây dựng một miếu thờ ông Ngô Rô và bà vợ là Trần Thị Hưu, miếu xây dựng bằng bê tông có chiều dài 2,4m, chiều rộng 2m, chiều cao 2,6m; xung quanh xây tường gạc ba mặt, mặt trước để thoáng không có cửa, mái đổ bê tông tạo mái cong bốn góc, trong miếu đặt bàn thờ bằng bê tông và các đồ thờ tế khí khác như: bát hương, đài nước, đài rượu...Cách miếu thờ khoảng chừng 3m đặt tượng A Di Đà bằng đá trắng ngồi trên đài sen. Phía bắc cách chùa 25m tại gốc cây me xây miếu thờ thần sông. Miếu này được xây kiểu dáng, kích thước như miếu vừa tả trên. Phía trước sát với nền móng nhà tiền đường đặt tượng phật bà Quan Âm ở tư thế đứng, tượng có chiều cao 1,5m mặt hướng về tam quan, phía trước là hồ sen.
Qua sân đến nền móng nhà tiền đường và nhà hậu cung. Nhà hậu cung có chiều dài 7,4m, chiều rộng 5,5m, kết cấu theo kiểu chiều dọc gồm 3 gian 2 mái, xung quanh xây tường gạch trát vữa xi măng, kiến trúc phía trong các vì kèo có kết cấu đơn giản làm bằng bê tông giả gỗ phỏng theo thể thức kiến trúc truyền thống, mái lợp ngói mũi hài. Phía trước nhà hậu cung được trổ cửa ra vào một cửa chính và hai cửa phụ, cửa chính rộng 2,5m, hai cửa bên mỗi cửa rộng 1,5m, tất cả các cửa có chiều cao 1,78m, chiều cao từ đỉnh nóc đến sàn nhà 4,7m. Ở cửa chính đặt tượng Quan Thế Âm bồ tát ở tư thế đứng, tượng cao 1,6m; hai bên tường của hai cửa phụ đặt hai pho tượng Hộ Pháp, bên trong phật điện được bài trí 5 lớp tượng phật sắp xếp từ trên xuống: tượng Tam Thế, tượng A Di Đà, tượng Hoa Nghiêm Tam Thánh, Tòa Cửu long, Kim Đồng Ngọc Nữ, phật Nghìn tay nghìn mắt.
Ngoài 5 lớp tượng phật với 14 pho tượng phía trong giáp lớp tường bên phải thờ Việt Quốc Công Thái Úy Lý Thường Kiệt. Tượng Lý Thường Kiệt được đặt trong khám thờ; khám có chiều cao 55cm, chiều rộng 45cm, chiều dài 75cm. Phía bên trái thờ “Ông Nổ Đó mẹ Xó Chùa”, Thái lão hương quan Ngô Rô – Trần Thị Hưu, hai tượng này được đặt trong khám thờ có kích thước chiều cao 53cm, chiều rộng 45cm, chiều dài 80cm. Đây là tổ vị của vua Lê Thánh Tông. Mặt trước hậu cung là hàng hiện được cắt ngang nối với nền móng của nhà tiền đường có chiều dài 8,8cm, chiều rộng 7,8cm, nền được lát gạch hoa màu nâu 40cm x 40cm; xung quanh để trống dựng phần mái bằng lớp tôn hoa để che nắng mưa cho khách hành lễ.
Tóm lại, chùa Thiên Phúc sau thời gian dài bị hủy hoại và mất mát đi nhiều hiện vật quý như các pho tượng cổ, đồ thờ...Việc trùng tu, tôn tạo tuy chưa được đầy đủ các công trình như trước phục vụ cho khách thập phương tế lễ, nhưng dù sao thì những gì còn lại đã phản ánh được phần nào diện mạo xưa của chùa.