Tên di sản : Chùa Phúc Hưng
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 180/QĐ - UBND
Giới thiệu
Quy mô cấu trúc, hiện chùa Phúc Hưng tọa lạc trên một khu đất rộng, cao ráo và thoáng mát thuộc phía Tây Nam xã Xuân Lộc, có diện tích là 615m2, thuộc thửa đất số 758, tờ bản đồ số 09, của bản đồ địa chính xã Xuân Lộc, đo vẽ năm 2002. Phía Tây (trước mặt chùa) là dòng sông Lạch Trường hiền hòa, tạo thành minh đường, về khía cạnh phong thủy đây là kiểu “Chỉ huyền lưu” (tức nhánh sông ngầm chảy); phía Nam xa xa là dãy núi Hoằng Trường như thế hậu chẩm, phía Đông và phía Bắc là xóm làng trù phú. Với địa hình bằng phẳng, có sông nước, có núi non, cảnh quan thiên nhiên đẹp đã tạo cho chùa có vẻ đẹp tự nhiên, thuần hậu cũng như sự thâm nghiêm, u tịch và linh thiêng. Môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội thuận tiện nên chùa Phúc Hưng vừa hòa nhập vào với cảnh quan, vừa nổi trội trong cảnh quan. Chùa là điểm sáng trong toàn cảnh bố cục không gian, hòa nhập vào môi trường.
Theo thứ tự từ ngoài vào trong có các công trình như sau:
Cổng: có kích thước: chiều cao 2m, chiều rộng 2,3m, được xây bằng gạch, ở ngoài được trát bằng một lớp vôi vữa, xây 2 trụ vuông, kích thước 40cm x 40cm, hai trụ cổng được nối với nhau bởi thanh ngang bê tông cόt thép.
Sân chùa được chia thành 2 cấp:
Sân dưới: có kích thước: chiều dài 15,8m, chiều rộng 8,5m, được lát gạch bát màu đỏ, có kích thước 30cm x 30cm.
Sân trên: cao hơn so với sân dưới 50cm; có kích thước: chiều rộng 5,5m, chiều dài 11,5m, được lát gạch bát màu đỏ, có kích thước 30cm x 30cm.
Chùa chính: Là một công trình kiến trúc gồm 4 mái cong, ngôi nhà được kết cấu theo kiểu chữ Nhất (-) và dựng trên nền đất cao hơn 1m so với mặt sân, gồm có 3 gian 2 chái, với kích thước chiều dài là 7,42m; chiều rộng 9,65m, hiên rộng 1,40m.
Kích thước của các gian như sau: gian giữa có chiều rộng là 2,85m; chiều dài là 6,05m; hai gian bên có kích thước bằng nhau: chiều rộng 2,15m, chiều dài 6,05m; hai gian chái có kích thước: chiều rộng 1,25m, chiều dài 6,05m. Chùa gồm có 3 cửa ra vào với kích thước: cửa giữa có chiều cao là 1,7m, chiều rộng 1,6m; hai cửa bên có chiều cao 1,7m, chiều rộng 1,2m. Phía trên cửa giữa có bức đại tự đắp bằng bê tông, sơn màu đỏ, kích thước: chiều dài 1,6m, chiều cao 0,58m, ghi 3 chữ Hán “Phúc Hưng tự”, được sơn màu vàng.
Toàn bộ kết cấu bộ khung gỗ của chùa gồm có 3 gian 4 vì kèo gỗ, các bộ vì được làm giống nhau, mỗi bộ vì có 4 hàng cột, từ ngoài vào trong gồm: cột hiên - cột quân trước - cột cái trước - cột cái sau - cột quân sau - tường hậu. Kích thước của cột hiên: chiều cao 1,74m, chu vi 0,66m; kích thước của cột quân trước và sau: chiều cao 2,70m, chu vi 0,85m; kích thước của cột cái trước và sau: chiều cao 3,63m, chu vi 0,93m. Khoảng cách từ cột hiên đến tường là 1,37m; khoảng cách từ tường đến cột quân trước là 1,06m; khoảng cách từ cột quân trước đến cột cái trước là 1,06m; khoảng cách từ cột cái trước đến cột cái sau là 2,45m; khoảng cách từ cột cái sau đến cột quân sau là 0,93m; khoảng cách từ cột quân sau đến tường là 0,55m.
Các công trình khác:
Phía tả của nhà Tổ còn có một ngôi nhà bếp 2 gian, kiến trúc vì kèo suốt, mái lợp Brô xi măng, đòn tay bằng luồng với kích thước chiều dài là 5,2m; chiều rộng 4m.
Bài trí thờ tự:
Trung tâm Phật điện được bố trí rất chi tiết, theo nguyên tắc từ trên xuống, bố cục rất hài hòa và sắc nét, đây là nơi trung tâm của sự thờ cúng trong chùa:
Bên tả của Phật điện được bố trí thờ Đức Ông: Tượng là hiện vật cổ, có kích thước: chiều cao 83cm, chiều rộng 43cm; tượng được ngồi trên bệ, kích thước: chiều dài 51cm, chiều rộng 46cm. Đức Ông là chân dung vị quan văn mặc triều phục chạm hoa văn vân mây, sóng nước, hoa lửa toàn khối. Tượng chau chuốt trong từng đường nét, cách điệu trong giản đơn mà vẫn thực trong hình khối, oai vệ phong độ nhưng vẫn rất gần gũi với thực tại và đời sống tinh thần con người.
Ban thờ Đức Ông có một Thần vị, kích thước: chiều cao 1,1m, chiều rộng 0,36m (Thần vị này là của ngôi nghè khác trong làng, do nghè đã bị phá huỷ nên nhân dân cất giữ ở đây), có 3 kiếm thờ (kích thước: chiều cao 66cm, chiều rộng 5cm), 2 con ngựa thờ (kích thước: chiều dài 28cm, chiều cao 16cm) và 2 mâm bồng cũ (kích thước loại to: đường kính miệng 29cm, đường kính đế 17cm, cao 24cm; kích thước loại nhỏ: đường kính miệng 22cm, đường kính đế 12cm, cao 17cm).
Bên hữu của Phật điện được bố trí thờ Thánh Hiền (có kích thước: chiều cao 83cm, chiều rộng 40cm): Tượng là hiện vật cổ, được ngồi trên bệ thờ (kích thước bệ: chiều rộng 48cm, chiều dài 45cm, chiều cao 16cm), mặc y phục cà sa màu đỏ và vàng, đầu đội mũ Tỳ Lư Thất Phật.
Sân trên đặt một tượng Quan Âm Bồ Tát loại mới, tượng được đúc bằng đá thạch anh, có kích thước: chiều cao 2,15cm, chiều rộng 78cm. Ở giữa có 1 bát hương, kích thước: chiều cao 40cm, đường kính miệng 30cm.
Sân dưới đặt một tượng Quan Âm Bồ Tát được đắp bằng bê tông, có kích thước: chiều cao 2,3m, chiều rộng 93cm.
Nhà Tổ: ở vị trí trung tâm có một bệ thờ (kích thước: chiều dài 1,6m; chiều rộng 0,93cm; chiều cao 1m), trên bệ đặt tượng Đạt Ma tổ Sư loại mới, kích thước: chiều cao 1,2m; chiều rộng 0,45m. Tiếp đến có đặt 1 bát hương (kích thước: đường kính miệng 20cm, cao 22cm), hai bên có 2 chân nến mới (kích thước: chiều cao 47cm, đường kính miệng 14cm). Ở bên hữu có đặt 2 tượng Bác Hồ, kích thước hai tượng bằng nhau: chiều rộng 50cm, chiều cao 59cm, ở giữa có đặt 1 bát hương, kích thước: đường kính miệng 26cm, chiều cao 17cm.
Nhà Mẫu: có một bệ thờ (kích thước: chiều dài 1m, chiều rộng 1,6m; chiều cao 1,2m), trên bệ thờ có đặt 3 tượng Tam Toà Thánh Mẫu loại mới (kích thước: chiều cao 53cm, chiều rộng 23cm), tiếp đến có 1 bát hương (kích thước: đường kính miệng 30cm, chiều cao 25cm); hai bên có đặt 2 chân nến loại mới, kích thước: chiều cao 40cm, đường kính miệng 14cm. Bên dưới bệ thờ Tam Toà Thánh Mẫu là ban thờ Ngũ hổ, tại đây có 1 tượng hổ loại mới, có kích thước: chiều dài 23cm, chiều cao 15cm; có một bát hương, kích thước: đường kính miệng 20cm, chiều cao 17cm.
Sự bài trí tượng trong chùa thể hiện sự uy nghi của đạo Phật, vừa tạo ra cái thiêng văn hóa, vừa có thái độ tâm tình, chia sẻ trăm đắng ngàn cay.
Chùa Phúc Hưng như một bảo tàng nghệ thuật gồm nhiều bộ tượng Phật với các loại hình khác nhau của nghệ thuật tạo hình. Mỗi hiện vật không chỉ thể hiện được vẻ đẹp của nó về kĩ thuật, về sự chuẩn mực, về mĩ thuật mà còn thể hiện rõ vị trí riêng biệt của nó, đồng thời lại hòa quyện với cái chung tổng thể mặt bằng kiến trúc ngôi chùa.