Tên di sản : Chùa Khải Nam

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 10/QĐ-VHQĐ

Giới thiệu

Chùa Khải Nam tọa lạc trên một dải cao quay mặt về phía Tây, phía trước là sân chùa lát gạch, trước sân có một tháp thờ lộ thiên, sân chùa có kích thước cao 4,3m, rộng 10m, dài 25m. Nối liền sân chùa là khu Phật điện, Phật điện của chùa gồm 1 nhà Tiền đường sau là Hậu cung nhỏ, bên trái Tiền đường là nhà Tả vu, ba ngôi nhà này nối với nhau tạo thành kiểu kiến trúc chữ Z – đây là một kiểu bố cục thường gặp ở các ngôi chùa có quy mô nhỏ và vừa. Tiền đường của chùa là một ngôi chùa có 3 gian, xây trên nền cao, có kích thước dài 9m, rộng 4,9m. Bên trong tiền đường là Hậu cung dài 3,3 m, rộng 4,6m, được kết cấu theo kiểu tưởng hồi bít dốc, bên ngoài chùa có ghi các câu đối ca ngợi phong cảnh và pháp đạo của nhà chùa. Nhà Tiền đường được kết cấu theo 4 hàng chân cột. Với vì nóc giá chuông bẩy, phía kết cấu theo kiểu truyền thống nóc hình tam giác cân giới hạn bởi câu đầu và quá giang.

Cách bài trí tượng thờ hợp với truyền thống người Việt vào triều Lê, nhà khung bài trí chia 6 bậc:

Bậc thứ nhất: đặt Tam thế Phật.

Bậc thứ hai: đặt tượng A Di đà.

Bậc thứ ba: đặt tượng Quan thế âm và Đại thế chí.

Bậc thứ tư: đặt tượng Quan âm chuẩn đồ.

Bậc thứ năm: đặt tượng Văn Thủ, Phổ Hiền.

Bậc thứ sáu: đặt tòa Cửu Long với các pho tượng khác như Đức ông, giám trai,…

Trên các bộ thượng bài trí ở trên thì ngôi tượng Tam thế ngoài tọa ở hàng trên theo kiểu hàng na, lộ bàn chân phải với tay kết ấn tam muội đặt trên long đùi.

Tiếp hàng thứ hai bộ Di đà Tam tôn với Di đà ngồi giữa, hình thức như ngôi tượng Tam thế.

Hàng thứ 3 là Quan âm chuẩn đề với 18 đôi tay trước ngực là kết ấn chuẩn đề (chuẩn đề chủ phép đứng đầu vạn phép biểu thị sức mạnh vô biên, sức lực hết sức vô cùng tận của quan âm, các tay khác nâng các nghi vật tượng trưng sức mạnh để cứu khổ cứu nạn).

Các pho tượng khác như vãn thù, phổ hiền biểu thị cho lý trí cao siêu viễn vọng của đạo Phật, pho tượng thiên ca ở hàng thứ tư nói lên ông mới sơ sinh và vành Cửu Lang với các pho tượng Tam thế nhỏ. Di Đà nhỏ, đó là các vị thiên thần nhạc đạo rất đáng lưu tâm.

Những pho tượng kể trên đều mang giá trị cao, cách thể hiện dáng, mẫu, điêu khắc khi tạo hình hợp được tính truyền thống của người Việt, truyền thống Phật giáo, các mặt tượng mang dáng đôn hậu gần gũi biểu hiện tính nhân đạo cao. Pho nào cũng biểu hiện tính nhân đạo cao, mắt nhìn xuống trong sự soi rọi nội tâm và miệng mỉm cười cứu độ.

Các tượng đều được chạm khắc rất kỹ, mềm mại, trau chuốt, thực tế này ít găp ở thế kỷ XIX, mà mang đậm nét thế kỷ XVII.

Thống kê hiện vật di tích:

Hiện nay, trong chùa vẫn còn các di vật quý.

Giếng nước: với kiểu dáng thời Nguyễn.

Lư hương đồng cổ: có đường kính 43cm, cao 40cm, chạm khắc rồng leo cách điệu, rồng có móng theo kiểu truyền thống triều Nguyễn.

Hạc cổ

Bát hương đá

Thùng đá

Rìu đá cao 1m32, rộng 67cm, dày 13cm

Ngoài ra, còn có các pho tượng như phần khảo tả.