Home

Trang chủ > Di sản văn hóa > Chùa Hương Long

Tên di sản : Chùa Hương Long

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 318/QĐ – UBND

Giới thiệu

Kiến trúc và bài trí tượng pháp:

Chùa Hương Long hiện nay không phải là một nhà mà là một quần thể kiến trúc gồm những ngôi nhà sắp cạnh nhau hoặc nối vào nhau. Tuỳ theo cách bố trí những ngôi nhà này mà người ta chia thành những kiểu chùa khác nhau. Tên các kiểu chùa truyền thống thường được đặt theo các chữ Trung Quốc có dạng gần với bình diện kiến trúc chùa.

Tổng thể mặt bằng kiến trúc của chùa gồm Cổng – Sân – Nhà Bái đường - Sân Thiên Tỉnh - Chính điện (hay thượng điện). Như vậy, chùa ở đây được kiến trúc theo kiểu chữ nhị (=) gồm hai dãy nhà song song. Nhà trước là Bái đường, nhà sau là Chính điện.

Nhà Chính điện được cấu trúc theo kiểu vòm cuốn gồm hai gian. Gian trong nơi đặt tượng phật có chiều rộng 2m (ngang), chiều dài 2,50m (chiều sâu). Gian ngoài: dài 6,35m, rộng 3,30m - hiên dài 6,35m, rộng 1,65m.

Bài trí tượng ở toà Chính điện: Sát vách điện có ba pho tượng Tam thế, Quá khứ, Hiện tại và Vị lai (Tương lai), tức tượng các vị Phật của ba thời gian. Ba vị Phật này chỉ là đại biểu cho vô số Phật trong một thời gian và không gian, theo quan niệm của Phật giáo Đại Thừa.

Dưới lớp bàn thứ hai là đặt tượng Thích ca sơ sinh, đó là hình ảnh một chú bé với tay trái chỉ lên trời, tay phải chỉ xuống đất. Theo truyền thuyết, lúc Thích ca ra đời, có chín con rồng (ở Ấn Độ là naga) phun nước tắm. Vì thế, tượng Thích ca sơ sinh thường được đặt dưới một vòm chạm hình chín con rồng bay xung quanh, giữa những đám mây. Với các hình chủ thiên, tiên nữ và có khi cả bách bộ kim cương. Kiểu tượng này được gọi là tượng Cửu long (chín rồng). Tượng Thích ca sơ sinh và tượng Cửu long thường được bày ở tầng cuối cùng của bàn thờ chính. Hai bên tượng Thích ca sơ sinh, người ta thường đặt tượng Đế thích và tượng Phạm Vương (Phạm Thiên).

Với cách bố trí tượng như ở Chính điện chùa Hương Long hiện nay thì số lượng tượng Phật còn thiếu nhiều.

Nối liền nhà Bái đường với Chính điện là một sân Thiên Tỉnh. Hai bên Tả vu và Hữu vu cuối sân được xây các cung thờ nhỏ, bên Tả đặt hai pho tượng Mai Hoa và Quế Hoa Công chúa, bên Hữu là tượng Mẫu địa.

Nhà Bái đường: Có chiều dài 8,6m; rộng 5,7m được cấu trúc 3 gian, hai chái, 4 vì kèo gỗ. Cấu trúc vì kèo theo kiểu “Trụ định kèo suốt” – một kiểu thức kiến trúc truyền thống của nền kiến trúc dân gian Việt Nam. Toàn bộ khung gỗ được bào trơn đóng bén, không có mảng chạm khắc gì đặc biệt.

Bài trí tượng Pháp ở Bái đường: Bàn thờ chính ở gian giữa được cấu trúc thành ba bậc:

Bậc trên cùng là 3 pho tượng mẫu ở giữa, tượng quan hầu hai bên Lớp bàn thứ hai: Bàn thờ Ngũ vị tôn ông. Lớp bàn thứ ba (dưới cùng) là bàn thờ Hội đồng.

Nhìn chung, toàn bộ nhà Bái đường, với cách bố trí tương pháp như trên cho thấy ngôi nhà Bái đường của chùa Hương Long nặng về việc thờ Mẫu – nó gần giống như một cung Mẫu! Sở dĩ có nguyên nhân của tình trạng này chính là yếu tố chật hẹp của di tích mà những người trụ trì, trông coi về sau đặt một hệ thống tượng như vậy. Ở đây cần có một sự sắp xếp lại toàn bộ hệ thống tượng pháp theo trình tự của một phật điện.

Gian bên hữu là tứ vị quan hoàng, bên tả (ở giữa) sát tường vỉ là một bàn thờ đặt tượng Chầu bản mệnh (màu xanh).

Năm 1941, để mở rộng khuôn viên và chức năng thờ tự ở hai bên tả hữu của chùa được xây thêm 2 cung khá kiên cố, cấu trúc các cung này ở phía ngoài được xây cuốn vòm; phía trên đỉnh mái đắp hình cuốn thư. Trên các ô ngăn và đấu trụ đắp hình hoa sen cách điệu và tượng rồng chầu...

Bài trí thờ tự ở hai cung này như sau:

Ở cung bên tả được đặt bàn thờ Đức Thánh Trần (Trần Hưng Đạo). Đây là một hình thức Đạo Nội hay Đạo Giáo dân gian Việt Nam thờ Đức Thánh Trần với tục lệ “Tháng Tám giỗ cha, tháng Ba giỗ mẹ” được du nhập vào điện thờ phật từ thế kỷ XVI. Trong khuôn viên của nơi thờ, phía dưới cùng còn có thờ một bức tranh hổ (bằng gỗ chạm nổi) được diễn tả ở tư thế ngồi.

Việc thờ tranh tượng hổ ở cung thờ Đức Thánh Trần hàm nghĩa biểu trưng cho sức mạnh trấn giữ phương bắc với sức mạnh to lớn “Uy danh lừng lẫy, nằm trấn ở chốn biên thuỳ”. Sau này, hình hổ thường được đắp chạm ở các Tam quan chùa làng.

Ở cung bên hữu đặt tượng chầu Bản Mệnh. Tượng được diễn tả ở tư thế ngồi, hai tay đặt lên đùi, đầu đội mũ đính hoa chanh, nét mặt thanh tú, áo khoác ngoài màu xanh, cổ viền rộng. Đây là một loại tượng mới ít thấy ở trong các chùa.

Tóm lại: Điện thờ phật ở chùa Hương Long còn lưu giữ được nhiều pho tượng quý giá. Tuy nhiên, cách sắp đặt theo trình tự của hệ thống tượng pháp ở đây còn lộn xộn, cần có sự bài trí lại để đảm bảo sự tôn nghiêm và chức năng vị trí của từng pho tượng trong một điện thờ.

Hiện vật trong di tích:

Ở hậu cung:

03 pho tượng tam thế (cổ)

01 tượng thích ca đứng trong toà cửu long (loại mới)

02 hạc đồng

02 chân đèn đồng

01 đỉnh đồng

5 bát hương sứ

01 bát hương gốm cổ (thế kỷ XVIII)

03 mâm bồng gỗ (loại mới)

6 đài nước

02 chân nến gỗ