Tên di sản : Chùa Cách (Chùa Ngọc Đới)

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 3501/QĐ-BVHTTDL

Giới thiệu

Chùa Cách toạ lạc trên khuôn đất cao nhất, đẹp nhất làng Cách nhìn về hướng nam. Các cụ già trong làng thường kể rằng những trận lụt vỡ đê, xóm làng trong vùng bị chìm trong biển nước nhưng chùa Cách nước vẫn không đến được.

Chùa nằm ở vị trí đầu làng, được xem là không gian chuyển tiếp giữa môi trường sản xuất đồng ruộng với môi trường cư trú xóm làng, đồng thời cũng ăn nhập vào dòng chảy của gió và nước, quy tụ sinh khí đất trời.

Chùa thờ Phật có: toàn Tiền Đường, pho tượng Trừng Ác, pho Khuyến Thiện, tượng Đức Ông, tượng Thánh Tăng. Ngoài ra, còn có các tượng Giám Trai, tượng Thổ Địa, tượng Cửu Long, 2 pho Kim Đồng Ngọc Nữ, tượng Phật Thế Tôn, bộ tượng 3 pho Di Đà Tam Tôn (tượng Bồ Tát Quan Thế Âm, tượng Bồ Tát Đại Thế Chí, pho A Di Đà, tượng Tam thế, tổ Tây Thiên, tổ Giác Ninh, tổ Tăng).

Chùa được cấu trúc theo hình chuôi vồ, gồm nhà bái đường và hậu cung, phía bên phải là phủ Mẫu, phía sau là nhà Tổ.

Toàn bộ kiến trúc chùa Cách được bố trí trên một diện tích rộng 3478m2 gồm chùa chính, nhà Tổ và phủ Mẫu. Phía trước chùa là hồ nước, sân và khoảng không gian rộng 2000m2, sự thông thoáng và cùng với gió trời làm cho mặt hồ luôn gợn sóng.

Cái đẹp của Chùa Cách nổi lên với những công trình mà địa hình và phong cảnh xung quanh là điều kiện không bao giờ rời nhau đối với kiến trúc.

Nhà bái đường có 5 gian. Chùa Cách được kiến trúc bằng gỗ lim, trên cơ sở một bộ khung hình hộp mang đặc điểm chung của kiến trúc gỗ Việt Nam. Phần mái hậu cung được thiết kế thấp hơn phần mái nhà bái đường thông qua kết cấu hệ thống tường bao, nằm độc lập nhưng được liên kết chung với phần mái ở sự gắn kết phần gỗ ở xà. Tổng số cột của chùa có 14 cột được bố trí ở bái đường.

Ngoài thiết kế chùa chính, nhà Tổ chùa cách có 7 gian, đầu hồi có 2 gian, 3 gian giữa để thờ tổ. Mỗi gian 1 bệ thờ tổ nằm dát tường, phía ngoài là bệ tụng kinh của sư trụ trì. Nhà Tổ mới được trùng tu lại từ những năm 80 của thế kỉ trước.

Các hiện vật trong di tích:

Nhóm tượng gỗ:

Tam thế gồm 3 pho quá khứ, hiện tạo, vi lai, mỗi pho có hình dáng kích thước giống nhau cao: 0,32m; dày 0,27m; vai rộng 0,21m. Bệ sen gỗ cao 0,35m; đường kính 0,55m.

Phật A Di đà: Tượng cao 1,25m; vai rộng 0,65m. Bệ ngồi hình bông sen cao 0,35m; đường kính 1,1m.

Tượng vị tổ: Vị tổ Tây Thiên (cao 0,60m; vai rộng 0,30m; bệ tượng rộng 0,57m; dài 0,70m; cao 0,17m), vị tổ Giác Ninh (cao 0,65m; vai rộng 0,33m; bệ tượng rộng 0,50m; cao 0,17m), vị tổ tăng (cao 0,80m; vai rộng 0,40m; bệ tượng rộng 0,67m; dài 0,75m; cao 0,17m).

Tượng Quan âm Thị Kính: Cao 0,61m, vai rộng 0,28m.

Tượng Bồ Tát Đại Thế Chí: Cao 0,55m, vai rộng 0,25m.

Tượng Quan Thế Âm Bồ Tát: cao 0,55m, vai rộng 0,25m.

Tượng Phật Thế Tôn: Cao 0,55m, vai rộng 0,25m.

2 Tượng Kim Đồng: Cao 0,96m; vai rộng 0,32m.

2 Tượng Ngọc Nữ: Cao 0,96m; vai rộng 0,32m.

Tượng Thổ Địa: Cao 0,63m; vai rộng 0,36m.

Tượng Giám Trai: Cao 0,73m, vai rộng 0,37m.

Tượng Quan Âm Tọa Sơn: Cao 0,69m; vai rộng 0,32m.

Tượng Cửu Long: Cao 0,41m; vai rộng 0,26m, thân và đầu rồng vươn ra ôm thân tượng cao 0,84m; rộng 0,36m.

Nhóm Thổ tượng: Tượng Trừng Ác (Cao 1,85m, vai rộng 0,45m, tay cầm thanh long đao dài 1,6m), tượng Khuyến Thiện (Cao 1,85m; vai rộng 0,45m), tượng Đức Ông (Cao 0,85m; vai rộng 0,31m), tượng Thánh Tăng (Cao 0,83m, vai rộng 0,28m).

Các hiện vật khác: Bia đá, bia đá có chân đế, chuông đồng, đại tự nhà thờ Tổ, 3 câu đối ở Bái đường, đôi ngựa gỗ, tắc tải, giá chiêng, ngai thờ, khay gỗ, long khám, chân đèn, ống hương, bát hương sứ, long đình, mâm bồng và nhiều tàn lộng, chân tảng đá, bộ chấp kích…và nhiều hiện vật khác.