Tên di sản : Bia Chùa Kênh (Hưng Phúc Tự- Bia đá thời Trần)

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 2861 QĐ/BT

Giới thiệu

Bia chùa Hưng Phúc xã Quảng Hùng, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hoá là tấm bia lớn thời Trần được phát hiện từ năm 1972 và đến năm 1974 thì được Viện sử học Việt Nam công bố chính thức trên tạp chí NCLS số 156.

Đây là một trong số hơn 10 bia thời Trần duy nhất còn lại ở Việt Nam. Đó là một di tích vô cùng quý hiếm và có giá trị về nhiều mặt.

Bia cao 1,55m, rộng 0,60m, dày 0,25m. Đế của Bia là một con rùa bằng đá cao 0,42m đang trong thế ngồi vững chắc và vươn cố về phía biển Đông. Hai bên mép bia đã bị sứt vỡ, đặc biệt là mép bên trái, một số chữ bị mờ hoặc bị mất hẳn. Cổ rùa bị gãy làm đầu rùa rời khỏi thân. Cả hai mặt bia đều khắc chữ.

Mặt A (mặt trước của bia): hướng ra phía biển Đông, trên giữa trán bia có 4 chữ khắc nổi theo kiểu chữ Triện, xếp thành 2 hàng, nét chữ còn rõ ràng, dễ đọc. Trán bia còn được trang trí bằng 2 con rồng trơn giản dị, khoẻ mạnh, uốn khúc cuồn cuộn như muốn bat người về phía trước. Ngăn cách giữa trán bia và thân bia là hàng hoa kiểu móc câu cách điệu. Chỗ tiếp giáp giữa thân bia và đến bia là hàng hoa văn sóng nước mền mại và uyển chuyển.

Mặt sau của Bia (mặt B) có những nội dung chính sau:

Bàn về chữ hiếu của đạo khổng và chữ Từ của đạo phật để rút ra những điều bổ ích cho việc xử thế ở đời cần phải làm.

Tóm tắt quá trình xây dựng, quy mô, kiến trúc của ngôi chùa.

Ghi chép sự kiện đánh đội quân Toa Đô của hương Yên Duyên (1258)

Mặt sau của Bia thô vì chưa được gia công mài nhẵn, và không có trang trí hoa văn, nhưng nét chữ thì còn sắc và dễ đọc. Tuy vậy, cũng có 1 số chữ bị mờ và bị mất. Đầu bài văn bia để hàng chữ to “Trường Tân thôn, vũ hội trùng thuyên tướng công bi kí” (bài bia về tướng công (họ Lê) do Hội vũ thôn Trường Tân khắc lại.

Bài văn bia này có ghi lý do khắc lại văn bia mặt trước, việc xây dựng lại ngôi chùa, tên họ những người có chức sắc trong Hội Vũ.

Qua văn bia ở mặt này nổi lên những vấn đề sau:

Cứ liệu để khẳng định đây là tấm bia thời Trần

Chính sách văn hoá của thời Nguyễn rất tích cực về việc chú trọng bảo vệ và tu sửa các di tích văn hoá còn lại trong lịch sử của các thời đại.

Tổ chức Hội Vũ và thể lệ của nó

Bộ máy làng xã thời Nguyễn

Các hiện vật trong di tích: 

Chùa Hưng Phúc không còn nữa, những di tích còn lại ngoài tấm bia đá thời Trần quý hiếm. Ở khu đất chùa vẫn còn giữ lại được một số di vật khác như một số con rồng đá thời Lê và một số di vật gỗ như bệ tượng gỗ và long cung, long ngai (phần lớn đã hỏng chỉ còn 1 long ngai giữ tốt trong nhân dân với những đường nét trang trí và trạm khắc tinh sảo).